Ο ρόλος της Τουρκίας στη σύγκρουση στη Λιβύη

Πασχίζοντας για μια ευρύτερη περιφερειακή επιρροή, η Τουρκία παρατείνει εσκεμμένα τον οκταετή εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης. γράφει ο Ziad Akl*

Η Τουρκία είναι μια από τις ξένες συνιστώσες στη σύγκρουση της Λιβύης από το 2011. Ο ρόλος που ασκεί η Τουρκία στη λιβυκή σκηνή είναι αρκετά πολυμερής με την έννοια ότι στοχεύει σε διάφορα κέρδη και ενισχύεται από διάφορα κίνητρα. Η τουρκική παρουσία στον αραβικό κόσμο και στη Βόρεια Αφρική είναι μια πτυχή της τρέχουσας τουρκικής εξωτερικής πολιτικής.

Στην παρούσα συγκυρία δυο είναι τα βασικά ερωτήματα: γιατί η συνεχιζόμενη παρουσία στη Λιβύη αφενός και γιατί ο προσανατολισμός προς ένα σύνολο συμμαχιών που τείνουν να σχετίζονται με το ισλαμικό ρεύμα αφ έτερου - ένα πρότυπο που εφαρμόστηκε από την Τουρκία πολλές φορές σε σχέση με τις αλλαγές που είδε ο αραβικός κόσμος μετά την Αραβική Άνοιξη.

Υπάρχουν δύο βασικά σημεία που εξηγούν την τουρκική παρουσία και την παρέμβαση στη Λιβύη ειδικότερα. Πρώτο σημείο , η τουρκική βούληση να αποκτήσει μεγαλύτερη επιρροή στο νότιο τμήμα της περιοχής της Μεσογείου και αυτή η επιρροή να χρησιμοποιηθεί αργότερα ως διαπραγματευτικό όπλο στις σχέσεις της Τουρκίας με τη Δύση.

Το δεύτερο σημείο είναι το συνεχιζόμενο στοίχημα της Τουρκίας σχετικά με τις ισλαμικές δυνάμεις στον Αραβικό κόσμο, με την ελπίδα της ότι θα εγκαθιδρυθούν εκεί καθεστώτα πιστά στην Τουρκία και την επιρροή του Ερντογάν. Η επιρροή των δύο αυτών παραγόντων καθιστά τη Λιβύη τον ιδανικό τόπο για τις τουρκικές φιλοδοξίες στην παρούσα στιγμή. Η μάχη για την απελευθέρωση της Τρίπολης από την επιρροή των πολιτοφυλακών και των παράνομων ένοπλων ομάδων έχει κλιμακώσει την τουρκική-λιβυκή σύγκρουση.

Η στρατιωτική δράση που λαμβάνει χώρα αυτή τη στιγμή μεταξύ των αντιμαχόμενων κομμάτων της Λιβύης είναι η αναζωπύρωση των διαφωνιών που υπήρχαν στη λιβυκή σύγκρουση από το 2011.Η Τουρκία ήταν προσεκτική στο να διατηρήσει τις επαφές της με την πολιτική και στρατιωτική ελίτ στη δυτική Λιβύη. Τα εργαλεία που χρησιμοποίησε η Τουρκία ήταν πολυποίκιλα, όπως διεθνή πολιτική πίεση, τοπική στήριξη του Προεδρικού Συμβουλίου και συχνά παράνομη προμήθεια όπλων. Οι Τούρκοι ήταν ένας από τους κύριους πρωταγωνιστές που στήριξαν τη δυτική Λιβύη. Στηριζομένη στις πλατφόρμες της ιδεολογίας και του θρησκευτικού φανατισμού , η Τουρκία έχει εδραιώσει έναν μακροπρόθεσμο ρόλο στη Λιβύη.

Ο Χαλίφα Χάφταρ και ο Εθνικός Στρατός της Λιβύης (LNA) προχωρούν στο σχέδιο για την απελευθέρωση της Τρίπολης από τις μη θεσμικές ένοπλες ομάδες. Η μάχη για την Τρίπολη δείχνει ότι οι στρατιωτικές δυνάμεις που βρίσκονται σε σύγκρουση στη Λιβύη απέχουν ακόμη πολύ από το να αποκτήσουν ένα μεγάλο πλεονέκτημα η μια εναντίον της άλλης που θα μπορούσε να τερματίσει τη σύγκρουση. Αυτό το γεγονός είναι μια πηγή εγχώριων αντιπαραθέσεων που θα παρατείνουν την σύγκρουση στη Λιβύη. Η Αίγυπτος θα πρέπει άμεσα να αναλάβει κάποιο ρόλο εναντίον της τουρκικής παρέμβασης στη Λιβύη. Η Λιβύη ήταν πάντα κυρίαρχο θέμα για την αιγυπτιακή εθνική ασφάλεια και μια ξένη παρέμβαση δεν θα μπορούσε να γίνει αποδεκτή με κανένα τρόπο.

Επιπλέον, η εξωτερική πολιτική της Αιγύπτου πιστεύει ότι μια πολιτική λύση θα προέλθει μόνο από μια λύση μέσα Λιβύη, μέσω μιας διαδικασίας πολιτικής διευθέτησης. Ο Ερντογάν έχει απειλήσει με στρατιωτική παρέμβαση και ο LNA ανταποκρίθηκε με τη σειρά του με την ίδια ρητορική. Οι προοπτικές μιας στρατιωτικής επέμβασης στο έδαφος της Λιβύης φαίνονται μακρινές στην παρούσα στιγμή, αλλά οι συγκρούσεις κλιμακώνονται στις σχέσεις της Λιβύης με την Τουρκία.

Οι πρόσφατες εξελίξεις στις χώρες αυτές μετά την Αραβική Άνοιξη απεικονίζουν αλλαγές στις περιφερειακές ισορροπίες εξουσίας που διέπουν τον πυρήνα της αραβικής πολιτικής στον κόσμο και σε κάθε της τμήμα στη Βόρεια Αφρική ή τη Μέση Ανατολή. Οι τουρκικές απόπειρες παρέμβασης δείχνουν μια διαδικασία μεταλλαγής στα αραβικά πράγματα . Η κατάσταση στο έδαφος στη Λιβύη είναι ακόμα ανίκανη να αναδείξει ένα νικηφόρο κόμμα.

Ο LNA, από τη μία πλευρά, παραμένει η πιο συνεκτική στρατιωτική δύναμη στο πλαίσιο της Λιβυκής διένεξης .
Ωστόσο, οι δυνάμεις του Misrata διατηρούν στρατιωτικές ικανότητες που δεν μπορούν να υποτιμηθούν.
Και τα δύο κόμματα υποστηρίζονται από μια σειρά περιφερειακών και διεθνών συμμαχιών, καθιστώντας τη λιβυκή σκηνή μια χώρα όπου η εγχώρια επιρροή δεν καθορίζεται απαραίτητα. Η αντίφαση αυτή μεταξύ εγχώριων και διεθνών συμφερόντων είναι ένας από τους παράγοντες που οδήγησαν στην παράταση της εσωτερικής λιβυκής διαμάχης μέχρι σήμερα.

Η πρόσφατη αναζωπύρωση της σύγκρουσης στη Λιβύη μετά τα γεγονότα της Τρίπολης εγείρει ερωτήματα σχετικά με τις προοπτικές επίτευξης ενος πολιτικού διακανονισμού. Ο ΟΗΕ χάνει την αξιοπιστία του και στα δύο στρατεύματα, τόσο στα ανατολικά όσο και στα δυτικά.

Η Τουρκία συνεχίζει να κυνηγάει τους ιδεολογικούς στόχους της στην περιοχής της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. Επιπλέον, υπάρχουν πολλές συμβάσεις κατασκευαστικών έργων μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης, και η Τουρκία δεν θα αφήσει τα συμφέροντα αυτά. Ταυτόχρονα, η Λιβύη παραμένει ένα πιθανό σημείο άσκησης επιρροής στη Βόρεια Αφρική, πράγμα που σημαίνει ότι θα υπάρξει ανταγωνισμός για το ποιος θα ασκήσει την επιρροή αυτήν, με την Τουρκία να είναι από τους βασικότερους παίκτες.

Το πεδίο των διεθνών συμμαχιών στην περιοχή αναδιοργανώνεται και η Τουρκία είναι ένας από τους πρωταγωνιστές που επιθυμεί να κερδίσει ένα νέο φάσμα επιρροής σε αυτή τη φάση. Είναι απίθανο όμως η τουρκική επιρροή θα μετατραπεί σε στρατιωτική επέμβαση και είναι επίσης απίθανο η διεθνής κοινότητα να την επιτρέψει .

* Ο συγγραφέας είναι πολιτικός αναλυτής στο Κέντρο Πολιτικών και Στρατηγικών Μελετών του Al-Ahram.
* Μια έκδοση αυτού του άρθρου δημοσιεύτηκε στην έντυπη μορφή της εφημερίδας Al-Ahram Weekly της 18ης Ιουλίου 2019 υπό τον τίτλο: Ο ρόλος της Τουρκίας στη σύγκρουση της Λιβύης .
Μετάφραση από αγγλικά: Wan Wert

πηγή