Η συνάντηση του Τζουζέπε Ταρτίνι με τον διάβολο

Εικόνα: Το «Όνειρο του Ταρτίνι», Louis-Léopold Boilly

Ο Τζουζέπε Ταρτίνι (Giuseppe Tartini) ήταν Ιταλός βιολονίστας και συνθέτης που γεννήθηκε το 1692. Απέκτησε μουσική παιδεία από νεαρή ηλικία, αλλά αργότερα σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο της Πάντοβα, όπου έγινε ικανός ξιφομάχος.

Μετά το θάνατο του πατέρα του, Gianantonio, η ζωή του συνθέτη γύρισε ανάποδα. Παντρεύτηκε την Ελιζαμπέτα Πρεμαζόρε, την οποία ο πατέρας του είχε απορρίψει λόγω του χαμηλότερου επιπέδου της. Όμως, ένας άλλος άνδρας, ο καρδινάλιος Τζόρτζιο Κορνάρο, ενδιαφερόταν για την γυναίκα και κατηγόρησε τον Ταρτίνι για απαγωγή (είχαν μεγάλη διαφορά ηλικίας). Για να ξεφύγει από τη δίωξη, ο Ταρτίνι πήγε στο μοναστήρι του Αγίου Φραγκίσκου στην Ασίζη, όπου στράφηκε στη μουσική και άρχισε να παίζει βιολί.

Το 1716 άκουσε τον Francesco Maria Veracini και γοητεύτηκε τόσο από το παίξιμό του, ενώ παράλληλα απογοητεύτηκε από το δικό του. Με την επιθυμία να κυριαρχήσει στο βιολί, ο Ταρτίνι κλειδώθηκε σε ένα δωμάτιο και άρχισε να εξασκείται. Το 1721 διορίστηκε διευθυντής ορχήστρας (Maestro di Cappella) στη βασιλική του Αγίου Αντωνίου (Basilica di Sant’ Antonio) στην Πάντουα. Κατά τη διάρκεια της εκεί παραμονής του, γνωρίστηκε και έγινε φίλος με τον επίσης συνθέτη Φραντσέσκο Αντόνιο Βαλότι.

Άγαλμα του Ταρτίνι στην γενέτειρά του, στην Πιράν της χερσονήσου της Ίστρια της -τότε- Δημοκρατίας της Βενετίας, σήμερα στη Σλοβενία

Ο Ταρτίνι ήταν ο πρώτος γνωστός ιδιοκτήτης ενός βιολιού που κατασκευάστηκε από τον Αντόνιο Στραντιβάρι το 1715, το Lipinski Stradivarius, και το οποίο έδωσε αργότερα στον μαθητή του Salvini. Το εν λόγω βιολί είναι αυτό με το οποίο συνέθεσε τη «Σονάτα του Διαβόλου«.

Η Σονάτα είναι αξιοσημείωτη για τα τεχνικά δύσκολο περάσματά της τα οποία ήταν αρχικά διάρκειας 15 λεπτών. Παραμένει η πιο γνωστή σύνθεση του Ταρτίνι. Η ιστορία λέει ότι ο Διάβολος ζήτησε από τον συνθέτη να γίνει υπηρέτης του. Όταν τελείωσαν τα μαθήματα, ο συνθέτης ζήτησε από το Διάβολο να παίξει ο ίδιος βιολί. Ο Ταρτίνι δεν είχε ακούσει ποτέ ξανά πιο συγκινητικό ήχο από ένα βιολί ή μεγαλύτερη μουσική ιδιοφυΐα από τον Διάβολο.

Ο ίδιος αφηγήθηκε την ιστορία στο «Voyage d’un François en Italie» του Γάλλου αστρονόμου και συγγραφέα Ζοζέφ Ζερόμ Λεφρανσουά ντε Λαλάντ (Joseph Jérôme Lefrançois de Lalande):

«Μια νύχτα, το 1713, ονειρεύτηκα ότι είχε κάνει συμφωνία με το διάβολο για την ψυχή μου. Τα πάντα πήγαν όπως ήθελα: ο νέος μου υπηρέτης προέβλεπε κάθε επιθυμία μου. Μεταξύ άλλων, του έδωσα το βιολί μου για να δω αν θα μπορούσε να παίξει. Ήταν τόσο μεγάλη η έκπληξή μου στο άκουσμα μιας σονάτας τόσο υπέροχης και τόσο όμορφης, που παιζόταν με τόσο μεγάλη τέχνη και ευφυΐα, που δεν την είχα συλλάβει ούτε στις πιο τολμηρές πτήσεις της φαντασίας μου.

Ένιωσα ξετρελαμένος, να μεταφέρομαι, μαγεμένος: η ανάσα μου με εγκατέλειψε και ξύπνησα. Έπιασα αμέσως το βιολί μου για να διατηρήσω, τουλάχιστον εν μέρει, την εντύπωση του ονείρου μου. Μάταια!

Η μουσική που έγραψα είναι πράγματι η καλύτερη που έγραψα ποτέ και την αποκαλώ το «το κελάηδισμα του διαβόλου», αλλά η διαφορά μεταξύ αυτής και εκείνης που τόσο με συγκίνησε είναι τόσο μεγάλη που θα είχα καταστρέψει το όργανό μου και θα είχα πει αντίο στη μουσική για πάντα, αν ήταν δυνατό για μένα να ζήσω χωρίς την απόλαυση που μου προσφέρει».