Ο Ελληνισμός της Κάτω Ιταλίας (Magna Grecia)

Στην Νότια Ιταλία υπάρχει ένας πολιτισμός σχεδόν ξεχασμένος από την σύγχρονη Ελλάδα.

Πρόκειται για τους απογόνους τον Δωριέων αποίκων στις περιοχές αυτές.Σήμερα, η γλώσσα που μιλάνε ονομάζεται «Griko», ή αλλιώς «Γραικάνικη» και «Κατωιταλική».Πρόκειται για μια διάλεκτο που συνδυάζει στοιχεία της ιταλικής γλώσσας, τοπικών διαλέκτων και φυσικά στοιχεία της ελληνικής, και ως ένα βαθμό είναι κατανοητή από εμάς.Από τους ομιλητές η διάλεκτος γράφεται με λατινικούς χαρακτήρες.

«Ti en glicea tusi nifta ti en òria
cìevò plonno pensèonta ‘ss’esena
C’ettù mpì ‘s ti ffenèstra ssu agàpi mu
tis kardia mmu su nifto ti ppena.»

«Τι γλυκιά είναι τούτη η νύχτα, τι ωραία
και γώ ξαγρυπνώ και σε σκέφτομαι
και κάτω από το παραθύρι σου, αγάπη μου
της καρδιάς μου σου βγάζω τον πόνο.»

Δύο είναι οι κύριες περιοχές της Κατωιταλικής διαλέκτου.
Μια στην νότια άκρη της Καλαβρίας και η άλλη στην περιοχή του Σαλέντο της Απουλίας, στις 9 μικρές πόλεις Καλημέρα, Μαρτάνο, Καστρινιάνο ντε Γκρέτσι, Κοριλιάνο ντ’ Οτράντο, Μαλπινιάνο, Σολέτο, Στερνάτια, Ζολίνο, Μαρτινιάνο, με συνολικό πληθυσμό 40.000 κατοίκους.

Το 1999 η Ιταλική Βουλή αναγνώρισε την Γραικανική μειονότητα της Καλαβρίας και του Σαλέντο ως «ελληνική εθνική και γλωσσική μειονότητα».

Στην περιοχή της κάτω Ιταλίας, στα παλιά, ξεχασμένα ελληνικά χωριά, υπάρχει σημαντική προφορική παράδοση και πλούσια μουσική κληρονομιά.

Δυο συγκροτήματα με καταγωγή από το Σαλέντο είναι οι Ghetonia και οι Aramirè, ενώ ένα άλλο πολύ γνωστό Αθηναϊκό συγκρότημα που παίζει μόνο Κατωιταλιώτικα τραγούδια είναι οι Encardia.

Τα συναισθήματα, το παράπονο, η ξενιτιά, η αγάπη, ο πόνος, η νοσταλγία που εκφράζουν τα Κατωιταλιώτικα τραγούδια, μπορούν να ακουμπήσουν κάθε ελληνική ψυχή.

«E antròpi ste’ mas pane, ste’ ttaràssune!
N’arti kalì ‘us torùme ettù s’ena chrono!
è’ tui e zoì-mma? è’ tui e zoì, Kristè-mu?
Mas pa’ ‘cì sti Germania klèonta ma pono!
[…]

-Ste kuo ti banda ce ste kuo itto sono,
steo ettù ma ‘sà ce ste penseo sto treno,
penseo sto skotinò citti miniera
pu polemònta ecì peseni o jeno!»

«Οι άντρες μας πάνε, φεύγουν
Αν πάνε όλα καλά, θα ιδωθούμε σ’ ένα χρόνο!
Αυτή είναι η ζωή μας Χριστέ μου;
Πάνε στη Γερμανία με κλάμα και πόνο!
με κλάμα και πόνο! με κλάμα και πόνο…
[…]

Ακούω την μπάντα, ακούω τη μουσική.
Είμαι εδώ μαζί σας μα σκέφτομαι και το τρένο
σκέφτομαι το σκοτάδι στο ορυχείο
όπου δουλεύοντας εκεί πεθαίνει το γένος!
πεθαίνει το γένος, πεθαίνει το γένος…»