Αποτρέποντας τον πόλεμο

Στη δεκαετία του` 70, μετά την πτώση της χούντας, όταν άρχισε να εκδηλώνεται η τουρκική επιθετικότητα και υπό την επώδυνη εμπειρία του πρώτου «θερμού επεισοδίου» με το ωκεανογραφικό σκάφος «Χόρα», ξεκίνησε μια μακρά συζήτηση, για το βέλτιστο τρόπο αντιμετώπισης, της κατάστασης.

Στο επίκεντρο της σχετικής συζήτησης, είχε βρεθεί ο Ανδρέας Παπανδρέου, με το ΠΑΣΟΚ στην ελάσσονα αντιπολίτευση τότε, λόγω της δυναμικής στάσης, που είχε εισηγηθεί, με το περίφημο «βυθίσατε το Χόρα» (ακόμη αιωρείται η φήμη, πως η φράση ελέχθη σε συνεννόηση με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή…..). Απαντώντας στους επικριτές του, που τον κατηγορούσαν ότι με η στάση του, ενείχε τον κίνδυνο μιας πολεμικής ανάφλεξης, αντέτεινε ότι ήταν η επιλογή των διαρκών υποχωρήσεων, ή της ανοχής στον «αναθεωρητισμό» της Άγκυρας, που αύξανε την πιθανότητα μιας δυναμικής αναμέτρησης.

Τούτο δε, σύμφωνα με τον τότε πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, διότι η υποχωρητική τακτική, ενεθάρρυνε ή και αποθράσυνε τη γειτονική χώρα, στο να αναβαθμίζει διαρκώς τις διεκδικητικές της απαιτήσεις, οδηγώντας έτσι τα πράγματα, στο «σημείο μηδέν», όπου ή μόνη διαθέσιμη επιλογή, να είναι η στρατιωτική απάντηση, ως ο μόνος τρόπος, υπεράσπισης της εθνικής μας κυριαρχίας.

Αντίθετα, σύμφωνα με αυτό το σκεπτικό, η «σκληρή» στάση, που θα έστελνε το μήνυμα στην άλλη πλευρά, πως, τουλάχιστον από ένα σημείο και πέρα, οι προκλήσεις δε θα έμεναν αναπάντητες, είναι αυτή που, «στο τέλος της μέρας», λειτουργεί αποτρεπτικά, καθώς θα υποχρέωνε τη γείτονα χώρα, να αναλογιστεί το κόστος, των επιλογών της.

Αυτή η αντίληψη δοκιμάστηκε, στη δεκαετία του `80, όταν το ΠΑΣΟΚ ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας, με αποκορύφωμα το δεύτερο «θερμό επεισόδιο», το Μάρτιο του 1987, όταν η ρητή διακήρυξη, για δυναμική απάντηση, για τυχόν παραβίαση των χωρικών μας υδάτων, από το ωκεανογραφικό σκάφος «Σισμίκ», σε συνδυασμό με τολμηρές πρωτοβουλίες σε διπλωματικό επίπεδο

(άνοιγμα στον Ανατολικό συνασπισμό, απειλή αναστολής λειτουργίας των αμερικανικών βάσεων) οδήγησε την άλλη πλευρά (κυβέρνηση Οζάλ) σε αναδίπλωση. Στην ίδια κατεύθυνση, θα εντάσσαμε και την προειδοποίηση, δια στόματος Ανδρέα Παπανδρέου, από τη Βουλή, πως τυχόν νέα προέλαση των τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων, στην Κύπρο, θα συνιστούσε casus belli (αιτία πολέμου) για την Ελλάδα…

Στον αντίποδα της προεκτεθείσας αντίληψης, κινήθηκε η διάδοχη κυβέρνηση Σημίτη, τον Ιανουάριο του 1996, στα Ίμια και τις συνέπειες, τις πληρώνουμε ακόμα…