Οι ομοιότητες μεταξύ ελληνικής και νορβηγικής μυθολογίας είναι πράγματι εντυπωσιακές σα να λάτρευαν οι δύο λαοί τις ίδιες ακριβώς θεότητες με τα ίδια ακριβώς τελετουργικά και λατρευτικά μέσα (με μόνη, και λογική ίσως, διαφοροποίηση, αυτή των ονομασιών, δηλ. της γλώσσας).
Αν και υπάρχει πλήθος θεοτήτων, ουσιαστικά η νορβηγική μυθολογία αποδέχεται κι αυτή ένα είδος δωδεκαθέου, ενός πανθέου κορυφαίων θεών - συμβόλων των δυνάμεων της φύσεως, ακριβώς κατά το ελληνικό πρότυπο. Ας δούμε καλύτερα μία προς μία τις κορυφαίες νορβηγικές θεότητες, παραλληλίζοντας αυτές με τις αντίστοιχες ελληνικές και εντοπίζοντας τις τυχόν διαφοροποιήσεις (που φυσικό είναι, για αρκετούς λόγους, να υφίστανται).
Κορυφαίος θεός στην αρχαία νορβηγική λατρεία θεωρείται ο Όντιν (Odin), λέξη που μοιάζει και προφανώς προέρχεται από το ελληνικό «Δίας» (εκ του οποίου προκύπτει και το λατινικό deus = θεός). Ο Όντιν είναι αναμφισβήτητος αρχηγός των Νορβηγών Θεών και ίσως και πρωταρχική αιτία του Σύμπαντος: είναι ο λεγόμενος «συμπαντικός πατήρ».
Είναι Θεός - προστάτης της ποιήσεως, αλλά και των πολέμων. Πλην αυτών διαθέτει εκπληκτικές μαγικές γνώσεις και ιδιότητες και μπορεί να πραγματοποιήσει κάθε τι εξωπραγματικό και υπερφυσικό, το οποίο είναι αδύνατο στους λοιπούς Θεούς. Ο Όντιν μοιάζει βέβαια κατά πολύ με τον Δία, αλλά σε πολλά προσεγγίζει την προσωπικότητα του Ερμή, αφού είναι γρήγορος και χαρακτηρίζεται από οξύτητα νου και πολυτεχνία. Η μεγαλύτερη ιδιαιτερότητα του Όντιν εστιάζεται στην εξωτερική του μορφή.
Συγκεκριμένα, ο εν λόγω Θεός είναι μονόφθαλμος. Ο μύθος θρυλεί πως ο Όντιν αντάλλαξε το ένα του μάτι με το να του επιτραπεί να πιει νερό από το πηγάδι της Απόλυτης Γνώσης. Έτσι, θυσίασε μεν τον ένα του οφθαλμό, αλλά υπήρξε ο μόνος που έφθασε στα άδυτα της αληθινής γνώσεως της ουσίας των πραγμάτων. Δεν είναι δε δυνατόν να του επιστραφεί το χαμένο του μάτι, όχι διότι δεν μπορεί ο Θεός να πράξει κάτι τέτοιο, αλλά διότι εμποδίζεται από μία υπέρτατη, διασυμπαντική Αρχή: ό,τι δίδεται οικειοθελώς, δεν γίνεται να παρθεί πίσω. Εξ’ άλλου, αν ο Όντιν επανέπαιρνε τον οφθαλμό του, τότε αυτομάτως θα χάνονταν η σημαντικότητα της θυσίας του.
Μεγίστης σημασίας είναι και ο Θεός Θωρ (Thor), ίσως γιος του Όντιν. Θεωρείται θεός της δυνάμεως και του ουρανού. Παριστάνεται πάντοτε φέροντας κεραυνό, κάτι που έντονα παραπέμπει στον Δία. Κατέχει τρία ανεκτίμητα χαρακτηριστικά αντικείμενα, τα οποία ουδείς άλλος μπορεί να αποκτήσει. Το πρώτο είναι το τεράστιο σφυρί Μιόλνιρ (Miolnir), το οποίο και αποτελεί ιερότατο σύμβολο της νορβηγικής παραδόσεως, είναι ένδειξη προστασίας και καθαγιασμού και αποδίδεται στη ζωγραφική ως βασταζόμενο πάντοτε από το δυνατό χέρι του Θωρ. Με το Μιόλνιρ ο Θωρ εξουδετερώνει τις αρνητικές δυνάμεις της φύσεως (τέρατα, γίγαντες κ.α.).
Το δεύτερο μεγαλειώδες όπλο που κατέχει είναι η Ζώνη της Δυνάμεως: όταν τη φοράει ο Θωρ γίνεται πράγματι αήττητος, αφού μέσω αυτής διπλασιάζει τη θεϊκή του δύναμη. Το τρίτο αντικείμενο που μόνο ο Θωρ μπορεί να έχει στην κατοχή του είναι τα σιδερένια του γάντια. Ετούτα είναι αναμφισβήτητα μεγάλης αξίας, επειδή ο Θεός πρέπει υποχρεωτικά να τα φοράει, προτού πιάσει το παντοδύναμο σφυρί Μιόλνιρ. Τα εξωτερικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Θωρ τον αποδίδουν ως πανύψηλο νέο άνδρα με κόκκινα μαλλιά και γένεια, μορφή που αυτομάτως εμπνέει ασφάλεια, σιγουριά και δυναμισμό.
Υπό αυτή την έννοια ο Θωρ προσεγγίζει τον Έλληνα Θεό του Πολέμου Άρη. Γενικά, ο Θωρ αν και παριστάνεται με «σκληρά» χαρακτηριστικά, δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένας καλοκάγαθος και ευγενικός Θεός, μια «ήρεμη δύναμη», που είναι προστάτης των γεωργών και των ψαράδων, καθώς και απάντων των αδυνάμων, ανυπερασπίστων και φτωχών. Η θρυλική του δύναμη δεν χρησιμοποιείται για αρνητικούς σκοπούς αλλά για την επιβολή δικαιοσύνης, τάξεως και αρμονίας.
Γυναίκα του πατρός-θεού Όντιν είναι η Φρίγγα (Friga), προστάτις του γάμου, της μητρότητας και της οικογενείας. Ως προσωπικότητα προσεγγίζει το αρχέτυπο της Ελληνίδας Ήρας, με τη διαφορά πως δεν χαρακτηρίζεται από ζηλοτυπία όπως η τελευταία. Μοιάζει όμως και με την Εστία σε πολλά σημεία. Εμφανίζεται ως γυναίκα 40 περίπου ετών με ψηλό κορμί, πανέμορφη, με μαύρα μαλλιά διάσπαρτα με λευκές τρίχες (κάτι που φανερώνει σοφία και ωριμότητα).
Είναι πανάξια σύζυγος του Όντιν, πάνσοφη, που πολλές φορές επεμβαίνει με θετικό τρόπο στη ζωή και τις υποθέσεις των θνητών ανθρώπων, βοηθώντας και συμβουλεύοντάς τους κατά την πιο κρίσιμη στιγμή, όταν προκύπτουν μεγάλα προβλήματα. Χαρακτηριστικότατο γνώρισμα της Φρίγγα είναι πως γνωρίζει εκ των προτέρων τη μοίρα και τη μελλοντική πορεία του κάθε ανθρώπου και θεού. Τέλος, είναι μία έξοχη οικοδέσποινα και εκπληκτική μητέρα νεαρών και όμορφων θεοτήτων. Με δύο λόγια, η Φρίγγα καταλαμβάνει πανάξια την κορυφαία αυτή θέση στο πάνθεο των Νορβηγών Θεών.
Ο Τιρ (Tir) είναι ο μεγάλος Θεός της πειθαρχίας και του πολέμου. Η όλη του πορεία παρουσιάζει σημαντικές ομοιότητες με τον Θεό Αρη. Ιερή του ημέρα θεωρείται η Τρίτη, οπότε και διαθέτει σχεδόν απόλυτη εξουσία, όντας ανίκητος και παντοδύναμος. Τα χαρακτηριστικά του προσώπου και του σώματός του είναι τα εξής: ψηλός, ψαρομάλλης με κοντό γένι και επιβλητικά μάτια. Επίσης, μονόχειρας, αφού έχασε το δεξί του χέρι απ’ τον καρπό και κάτω, έπειτα από μία τρομερή μάχη με τον φρικιαστικό λύκο Φένριρ (Fenrir), βασική αρνητική υφή φιγούρα της νορβηγικής μυθολογίας. Ο Τιρ θεωρείται επίσης γιός του Όντιν.
Εκπληκτικά μεγάλης σημασίας στα νορβηγικά έπη είναι ο Μπάλντερ (Balder), ο πιο νέος και πιο όμορφος γιος του Όντιν. Ο Μπάλντερ δεν είναι παρά ο ίδιος ο Ήλιος, που σκορπίζει παντού φως, λάμψη και χαρά, είναι δηλαδή ο Θεός σύμβολο της ζωτικότητας, αλλά και της αθωότητας. Κανένας Θεός δεν ξεπερνά στη ρητορική τέχνη του Μπάλντερ, ο οποίος, συν τοις άλλοις, είναι προστάτης των τεχνών γενικότερα και της μουσικής ειδικότερα.
Κατά τούτο ταυτίζεται με τον Ελληνα Θεό του πνεύματος Απόλλωνα. Το νορβηγικό ποιητικό έργο «Balders draumar» («Το όνειρο του Μπάλντερ»), αναφέρει πάμπολλα στοιχεία για τη ζωή και τη δράση του κατάξανθου θεού του φωτός. Εκεί περιγράφεται η μοναδική λάμψη και η υπέρτατη ακτινοβολία του Μπάλντερ, του οποίου η ομορφιά και η καλοσύνη χαροποιούσαν όλους τους θεούς. Στο έπος αυτό όμως περιγράφεται επίσης και ο άδικος θάνατος του Θεού, εξαιτίας της μοναδικής σκοτεινής θεότητος της νορβηγικής παραδόσεως, του Λόκι (Locky).
Ο Λόκι, λοιπόν, γεμάτος από κακία και φθόνο προκαλεί τον θάνατο του λαμπρότερου Θεού, προκαλώντας την οργή του Όντιν και των άλλων Θεών και την απέραντη θλίψη της μεγάλης μάνας Φρίγγα, που έχασε το καλύτερο τέκνο της με τον πλέον δόλιο τρόπο.Ο Λόκι μοιάζει πολύ με τον Διάβολο της Παλαιάς Διαθήκης. Είναι ταυτόχρονα πνεύμα του κακού, αλλά και γελωτοποιός.
Προστάτης της φωτιάς και των απανταχού παρανομιών, είναι η συμβολοποίηση του χάους και της αταξίας. Άλλωστε, απ' αυτόν πηγάζουν οι αρνητικές υποχθόνιες δυνάμεις. Αν και ακριβές αντίστοιχό του δεν εντοπίζεται στην ελληνική μυθολογία, εν τούτοις παρουσιάζει κάποια κοινά σημεία με τον κουτσό Έλληνα Θεό της φωτιάς και του σιδήρου, τον Ήφαιστο. Το παράδοξο της αποδοχής του από τους υπόλοιπους Νορβηγούς Θεούς, οφείλεται στο ότι έχει κι αυτός (κατά το ήμισυ) θεϊκή καταγωγή.
Οι υπόλοιπες κυρίαρχες θεότητες της αρχαίας νορβηγικής παραδόσεως, παίζουν κι αυτές σημαίνοντα ρόλο στο όλο θέμα και παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όπως κι ομοιότητες με τις αντίστοιχες ελληνικές. Η Θεά Σιφ (Siph), σύζυγος του Θωρ, είναι προστάτις του θερισμού. Εχει μακριά ολόχρυσα μαλλιά, που συμβολίζουν τη γη τον καιρό της συγκομιδής. Είναι καθαρά γήϊνη θεότητα και συμπίπτει με την Ελληνίδα Δήμητρα.
Η Φρέγια (Freja) δεν είναι παρά η Αφροδίτη των Ελλήνων. Θεά του έρωτα, παρουσιάζεται ψηλή και κατάξανθη. Διαθέτει τρομερές και ασύλληπτες υπερφυσικές και παραψυχικές ιδιότητες. Αναδύεται κι αυτή απ' τον αφρό, όπως και η Αφροδίτη...
Ο Φρέϊ (Freji), αδελφός της Φρέγια, είναι προστάτης της χλωρίδας και της πανίδας, των δασών, των βουνών και των πλασμάτων (ζώων και φυτών) που κατοικούν σε αυτά. Θεωρείται μία απ' τις πιο αγαπητές θείες προσωπικότητες της βόρειας μυθολογίας. Σ’ όλα αυτά τα στοιχεία μας θυμίζει τον αντίστοιχο Ελληνα Πάνα εκτός από την εξωτερική του εμφάνιση: Ο Φρέϊ, αντίθετα απ’ τον ευγενή Ελληνα Θεό, εμφανίζεται ως λυγερόκορμος και ωραίος νέος, ντυμένος με ρούχα πρασίνα και καφέ δηλ. με τα χρώματα της γης.
Την θεία Γαία θυμίζει η θεά Νέρθους (Nerthus), μία εκ των πρώϊμων νορβηγικών θεοτήτων. Καρποί της θεωρούνται όλα τα πλάσματα της γης. Ο Νιορντ (Nyord) είναι ο απόλυτος άρχοντας των υδάτων, ο Ποσειδών της νορβηγικής μυθολογίας. Κατοικεί σε πελώριο και υπέρλαμπρο υποβρύχιο παλάτι μαζί με την γυναίκα του Ραν (Rhan). Στο μεγαλειώδες αυτό παλάτι φιλοξενούνται οι ψυχές των πνιγμένων.
Οι τρεις Μοίρες της Ελληνικής Μυθολογίας αντικατοπτρίζονται πλήρως στις αντίστοιχες Νορβηγίδες Νόρνες (Nornae). Οι ακριβείς ονομασίες τους είναι: Ούρντ (γραία, αντιπροσωπεύει τα παρελθόντα γεγονότα), Βερτάντι (νεαρή κοπέλλα, αντανακλά τον παρόντα χρόνο) και Σκουλντ (ώριμη γυναίκα, που προσβεύει το μέλλον). Κατοικία τους η σπηλιά που βρίσκεται στις ρίζες του Γκίγκντραζιλ (κοσμική φλαμουριά), δένδρο στο οποίο θεμελιώνεται όλος ο κόσμος. Οι Νόρνες, λοιπόν, απόλυτες εξουσιάστριες του χρόνου, διαθέτουν μοναδική ισχύ στην όλη κοσμική εξέλιξη και φοβερές δυνατότητες στην παγκόσμια εξελικτική πορεία θεών και ανθρώπων.
Απ' όλα τα παραπάνω προκύπτει, πως τα θεία αρχέτυπα της ελληνικής μυθοπλασίας βρήκαν πρόσφορο έδαφος στην πεμπτουσία του υπερβόρειου πολιτισμικού γίγνεσθαι, που δεν είναι παρά η νορβηγική μυθολογία.
0 comments
Δημοσίευση σχολίου