Αρχαιολογικό μυστήριο στα Γρεβενά

Η γη των Γρεβενών «αναβλύζει» αμύθητης αξίας αρχαιολογικούς θησαυρούς, που όμως βρίσκονται στα χέρια αρχαιοκάπηλων.

Μετά τη σύλληψη την περασμένη Δευτέρα τριών μελών μιας οικογένειας από τη Μερσίνα, στην κατοχή των οποίων βρέθηκαν 366 (!) σπάνια και πολύτιμα αρχαία αντικείμενα, χθες συνελήφθη ένας 62χρονος στο ίδιο χωριό με 184 εξίσου σπουδαία αντικείμενα, προϊόντα κι αυτά εκτεταμένης αρχαιοκαπηλίας.

Οι αρχαιολόγοι της αποδεκατισμένης και με πενιχρά μέσα Εφορείας Αρχαιοτήτων Γρεβενών σπεύδουν τώρα να βρουν το νεκροταφείο γεωμετρικής εποχής απ’ όπου εκτιμάται ότι προέρχονται οι θησαυροί και να φτάσουν σε αυτό πριν οι αρχαιοκάπηλοι «σηκώσουν» όλα τα κτερίσματα, ενώ δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο μεγάλος αριθμός να έχει ήδη πουληθεί μέσω των κυκλωμάτων αρχαιοκαπηλίας.

Αυτό που θεωρείται δεδομένο είναι ότι κάτι μεγάλο και εντυπωσιακό υπάρχει στην περιοχή της Μερσίνας. Μία αρχαιολογική θέση με πλήθος ευρημάτων, κάποια από τα οποία σπάνια και μοναδικά, που θα φωτίσουν νέες πτυχές της Ιστορίας της Μακεδονίας. Είναι χαρακτηριστικό πως μεταξύ των σπάνιων και εντυπωσιακών ευρημάτων που βρέθηκαν στην κατοχή του 62χρονου αρχαιοκάπηλου είναι ένας σταμνόσχημος κάδος για την αποθήκευση του κρασιού που χρονολογείται στα ελληνιστικά χρόνια και ένας ακέραιος διπλός πέλεκυς που από τις πρώτες εκτιμήσεις των αρχαιολόγων ανάγεται στη μυκηναϊκή εποχή.

Σύμφωνα με πληροφορίες του «Εθνους», βρίσκεται σε εξέλιξη μεγάλη επιχείρηση της αστυνομίας στην ευρύτερη περιοχή των Γρεβενών για την πάταξη μεγάλων κυκλωμάτων αρχαιοκαπηλίας που φαίνεται ότι έχουν «σηκώσει» τεράστιο αριθμό κτερισμάτων από τάφους γεωμετρικής εποχής.
Το μυστήριο εντείνουν φήμες ότι στην περιοχή οργιάζει η αρχαιοκαπηλία και το τελευταίο διάστημα σπεύδουν άγνωστα άτομα από όλη τη Βόρεια Ελλάδα με ανιχνευτές μετάλλων. Κάτοικοι της Μερσίνας λένε πως «τη νύχτα υπάρχουν παντού φώτα και ακούγεται ο γδούπος από τσάπες και σκαπτικά εργαλεία».

«Είμαστε πεισμένοι πλέον ότι στην περιοχή υπάρχει κάτι σπουδαίο. Είναι πρόωρο να πούμε οτιδήποτε, αλλά πρέπει να κινητοποιηθούμε άμεσα για να αποτρέψουμε μεγαλύτερη καταστροφή. Αν και, όπως όλα δείχνουν, μετά μάλιστα και με τις δύο συλλήψεις, το νεκροταφείο γεωμετρικής περιόδου (1050-700 π.Χ.) έχει συλληθεί. Μένει να μάθουμε σε τι βαθμό και τι ακόμη κρύβει η γη των Γρεβενών στα σπλάχνα της», δήλωσε στο «Εθνος» η προϊσταμένη της ΕΦΑ Γρεβενών, Σόνια Δημάκη, η οποία έχει ξεκινήσει τη μελέτη των σπουδαίων αρχαιολογικών ευρημάτων που κατασχέθηκαν στα χέρια των αρχαιοκαπήλων.

Μυκηναϊκά ευρήματα
Τα πιο εντυπωσιακά ευρήματα που κατασχέθηκαν χθες είναι ο σταμνόσχημος κάδος ελληνιστικής Εποχής που δεν σώζεται ακέραιος, αλλά και ο διπλός πέλεκυς των μυκηναϊκών χρόνων, ο οποίος ωστόσο θέλει προσεκτική μελέτη. Μοιάζουν πάντως με μυκηναϊκά αντικείμενα της Ηπείρου και οι αρχαιολόγοι έχουν μια καλή αφετηρία. Μυκηναϊκά ευρήματα έχουν ανακαλυφθεί στο παρελθόν στη Δεσκάτη Γρεβενών, ενώ μυκηναϊκοί τάφοι με πλούσια ευρήματα έχουν ανασκαφεί στη θέση «Λογκάς» στην Ελάτη Κοζάνης.

Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, η μυκηναϊκή παρουσία σε Κοζάνη και Γρεβενά αποδίδεται στην κάθοδο των δωρικών φύλων από τα βόρεια προς τη Μακεδονία, κατά μήκος του Αλιάκμονα.
Στην κατοχή του 62χρονου βρέθηκαν ακόμη 60 νομίσματα, τα 58 χάλκινα και δύο ασημένια, ένα της εποχής του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ένα ακόμη βυζαντινής εποχής.

Κατασχέθηκαν επίσης πέντε πήλινες αγνύθες (υφαντικό βάρος), τρία τμήματα από χάλκινες οκτώσχημες πόρπες, 52 χάλκινα δαχτυλίδια, 18 ακέραια χάλκινα ψέλια (βραχιόλια) και 4 ελλιπή, 2 χάλκινοι κρίκοι, 2 σιδερένιες αιχμές βελών, τμήμα σιδερένιου καρφιού, 8 χάλκινες χάνδρες, τμήματα από 4 χάλκινες πόρπες, τμήμα χάλκινης περόνης, χάλκινη εφηλίδα, 4 χάλκινες λαβές αγγείων, 2 χάλκινα κοσμήματα και 12 χάλκινα ελάσματα.

Εκτός από την κακουργηματικού χαρακτήρα δικογραφία που σχηματίστηκε σε βάρος του για παράβαση της νομοθεσίας περί αρχαιοτήτων και της εν γένει πολιτιστικής κληρονομιάς, αντιμετωπίζει κατηγορίες και για παραβάσεις του νόμου περί ναρκωτικών και όπλων, καθώς βρέθηκαν μικροποσότητες χασίς, αποξηραμένα φύλλα κάνναβης, ένα περίστροφο κρότου-αερίων και ανιχνευτής μετάλλων.

Το πρώτο κρούσμα
Σημειώνεται ότι στο σπίτι και σε αποθηκευτικούς χώρους που διατηρούσαν στη Μερσίνα, ο 62χρονος, η 53χρονη σύζυγός του και ο 33χρονος γιος τους, οι οποίοι συνελήφθησαν την περασμένη Δευτέρα, βρέθηκαν και κατασχέθηκαν 366 αντικείμενα, ανάμεσά τους 5 πήλινα αγγεία αρχαϊκής και κλασικής εποχής, 43 όπλα κλασικής και ελληνιστικής εποχής, όπως μεταλλικές αιχμές δοράτων, ξίφη κ.ά., αλλά και 66 κοσμήματα προϊστορικής ως και βυζαντινής εποχής, χάλκινα ψέλια (βραχιόλια), χάντρες, δαχτυλίδια κ.ά.

Βρέθηκαν επίσης επιμελώς κρυμμένα 82 χάλκινα νομίσματα κλασικής, ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής, 1 ασημένιο νόμισμα οθωμανικής περιόδου, 10 χάλκινα αντικείμενα με ανάγλυφη διακόσμηση, που χρήζουν μελέτης, 21 χάλκινοι κρίκοι, 10 τμήματα μολύβδινων αντικειμένων, 8 χάλκινες εφηλίδες (διακοσμητικά καρφιά) και 4 μολύβδινα αμυγδαλόσχημα αντικείμενα.
Οι αρχαιολόγοι κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου γιατί τα Γρεβενά έχουν αφεθεί στο έλεος των αρχαιοκάπηλων και κάποιοι από άλλες περιοχές έχουν προθυμοποιηθεί να συνδράμουν αμισθί τις υπηρεσίες τους.

Είναι χαρακτηριστικό πως η μεγάλη πανεπιστημιακή ανασκαφή στο Καστρί, σε υψόμετρο 1.200 μέτρων στις ανατολικές πλαγιές της Πίνδου, που έφερε στο φως τα λείψανα ενός αξιόλογου οικοδομικού συγκροτήματος και έναν πετρόχτιστο άστυλο ναό, φέτος δεν μπορεί να συνεχιστεί, λόγω έλλειψης κονδυλίων.
Πληροφορίες του «Εθνους» αναφέρουν ότι η επικεφαλής της ανασκαφής, ομότιμη καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας στο ΑΠΘ, Στέλλα Δρούγου, συνεργάτης του αείμνηστου Μανόλη Ανδρόνικου, θα μεταβεί εκεί και θα συνεχίσει την έρευνα καλύπτοντας η ίδια τα έξοδα.

ΜΑΡΙΑ ΡΙΤΖΑΛΕΟΥ