Οι Ιησουίτες θεωρούνται «ζηλωτικό» τάγμα με την έννοια ότι τα μέλη του ακολουθώντας το ασκητικό ήθος των πρώτων χριστιανικών αιώνων ορκίζονται πενία, αγνότητα και υπακοή με έμβλημα την φράση «Ad Majorem Dei Gloriam», δηλαδή « Για τη Μεγαλύτερη Δόξα του Θεού».
Το τάγμα ιδρύθηκε από τον Ισπανό ιππότη Ιγνάτιο Λογιόλα το 1539 και τον επόμενο χρόνο έλαβε την παπική έγκριση. Σχεδόν εξαρχής απέκτησε τεράστια επιρροή, καθώς τα μέλη του είχαν ρόλο να αντιμετωπίσουν την θρησκευτική μεταρρύθμιση που σάρωνε τη συνοχή της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το τάγμα ήταν ιδιαίτερα δραστήριο στην Αγγλία την εποχή της βασίλισσας Ελισάβετ Α' ενώ συνδέθηκαν και με άλλες συνομωσίες στη βρετανική αυλή, αφ' ότου ο βασιλιάς Ιάκωβος Α' κήρυξε το τάγμα τους παράνομο.
Ο Ιγνάτιος Λογιόλα γεννήθηκε το 1491 σε μια οικογένεια ευγενών στη βόρεια Ισπανία. Διαποτισμένος από τα αριστοκρατικά ήθη και την επική λογοτεχνία της εποχής του, ονειρευόταν από μικρός τις δόξες και τις αισθηματικές περιπέτειες των ιπποτών. Το 1521, κατά την υπεράσπιση του οχυρού της Παμπλόνα εναντίον του γαλλικού στρατού, τραυματίστηκε σοβαρά στο δεξί πόδι και πιάστηκε αιχμάλωτος. Οι Γάλλοι, εντυπωσιασμένοι από τη γενναιότητά του, τον μετέφεραν στο πατρικό κάστρο, όπου επρόκειτο να ακολουθήσουν επώδυνες εγχειρήσεις και μια μακριά περίοδος ανάρρωσης.
Περιορισμένος για πολύ καιρό στο κρεβάτι, ο νεαρός ιππότης άρχισε να διαβάζει θρησκευτικά βιβλία, τα μόνα που ήταν διαθέσιμα. Αυτή η απομονωμένη μελέτη, σε συνδυασμό με τον ευαίσθητο και πνευματικά ανήσυχο χαρακτήρα του, είχαν ως αποτέλεσμα την πνευματική μεταστροφή του. Η προσευχή και η νηστεία πήραν τη θέση της ιπποτικής υπερηφάνειας, και η απόφαση για ταπεινή αφοσίωση στο Θεό αντικατέστησε την επιδίωξη λαμπρών πολεμικών και ερωτικών κατορθωμάτων.
Μετά την ανάρρωσή του, το 1522, ο Ιγνάτιος αφιέρωσε το σπαθί του σε μια εικόνα της Παναγίας, στο μοναστήρι των Βενεδικτίνων στη Μονσεράτ, και πέρασε μερικούς μήνες ζώντας αυστηρή ασκητική ζωή σε μια σπηλιά κοντά στην πόλη Μανρέσα (Καταλονία). Εκεί είχε τη μεγάλη φώτιση, τη σημαντικότερη από τις μέχρι τότε πνευματικές εμπειρίες του, η οποία στάθηκε οδηγός σε όλη την υπόλοιπη ζωή του.
Μετά από ένα ένα δύσκολο ταξίδι-προσκύνημα στους Αγίους Τόπους το 1524, άρχισε να διδάσκει, καθοδηγώντας και άλλους χριστιανούς στην πνευματική εμπειρία που είχε. Το γεγονός ότι δεν ήταν θεολόγος ή κληρικός προκάλεσε τις υποψίες της Ιεράς Εξέτασης, η οποία τον κάλεσε σε ανάκριση και του απαγόρευσε να κηρύττει και να διδάσκει. Ύστερα από αυτό, ο Ιγνάτιος πήγε στο Παρίσι, όπου σπούδασε για επτά χρόνια στο Κολλέγιο Μοντεγκί του Πανεπιστημίου του Παρισιού.
Στη διάρκεια των σπουδών του γνώρισε τους συντρόφους με τους οποίους επρόκειτο να ενώσει για πάντα τη ζωή του: τους ισπανούς Francis Xavier, Alfonso Salmerons, Diego Laynez και Nicholas Bobadilla, το γάλλο Pierre Favre, και τον πορτογάλο Simão Rodrigues. Η παρέα αυτή, διαπνεόμενη από την πνευματικότητα του Ιγνάτιου, ασπάστηκε ένα τρόπο ζωής που βασιζόταν στην ευαγγελική πτωχεία και παρθενία, τις πνευματικές συζητήσεις και τον συνεχή εκκλησιασμό, και ήδη από το 1534 αποτέλεσε μια συντροφιά (societas) δεμένη με ανεπίσημο όρκο. Μετά από πολλές συζητήσεις και προσευχή, η παρέα ζήτησε να τεθεί στην άμεση διάθεση του Πάπα, και το 1540, ο Παύλος Γ' ενέκρινε επίσημα το νέο μοναχικό τάγμα με την ονομασία Συντροφιά του Ιησού (Societas Iesu) και Γενικό Ηγούμενο τον Ιγνάτιο.
Σύντομα το Τάγμα απέκτησε αρκετά νέα μέλη, κι εκεί, στο μεταίχμιο δύο κόσμων, του Μεσαίωνα που αργόσβηνε και της Αναγέννησης που άνοιγε το δρόμο στο νεώτερο κόσμο, καθώς τεχνολογικές και επιστημονικές ανακαλύψεις, γεωγραφικές εξερευνήσεις και βαθιές κοινωνικές αλλαγές μεταμόρφωναν αργά αλλά σταθερά όχι μόνο το τοπίο της καθημερινής ζωής αλλά ολόκληρο τον ορίζοντα της ανθρωπότητας, ο Ιγνάτιος και η παρέα του άρχισαν να διαδίδουν το Λόγο του Θεού από τις ευρωπαϊκές πόλεις μέχρι τα πέρατα του τότε γνωστού κόσμου.
Την περίοδο 1522-24, ο Ιγνάτιος συνέταξε τις Πνευματικές Ασκήσεις, μια συλλογή καθοδηγούμενων διαλογισμών και προσευχών, που αποσκοπούσαν στην αναγνώριση της παρουσίας του Ιησού στη ζωή του ανθρώπου, την ενδυνάμωση της πίστης και την προσωπική δέσμευση στο Θείο έργο. Το βιβλίο αυτό αποτελεί την επιτομή της Ιγνατιανής πνευματικότητας, και μέσω των μεθοδικά δομημένων στοχασμών, προσευχών και οδηγιών, επικεντρώνεται στην αρνητικότητα της αμαρτίας και την προσωπική βίωση της Θείας παρουσίας σε όλα τα πράγματα - κάτι που για τα ορθόδοξα πράγματα συγκρίνεται με τον ησυχασμό του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά . Οι Πνευματικές Ασκήσεις παραμένουν μέχρι σήμερα το κεντρικό μέρος της μαθητείας κατά την είσοδο στο Τάγμα των Ιησουιτών, ενώ παράλληλα «δίνονται» και σε λαϊκούς που επιθυμούν να ακολουθήσουν στη ζωή τους την πνευματικότητα του Ιγνάτιου, υπό την επίβλεψη πάντα ενός καθοδηγητή.
Από την εποχή της ίδρυσής του, το Τάγμα ανέπτυξε πολύπλευρη ποιμαντική, εκπαιδευτική και ιεραποστολική δράση. Ήδη κατά το θάνατο του Ιγνάτιου, το 1556, οι Ιησουίτες λειτουργούσαν 74 κολλέγια σε διάφορες χώρες της Ευρώπης, το πρόγραμμα των οποίων περιελάμβανε τις ανθρωπιστικές σπουδές, τη φιλολογία, τις νεοεμφανιζόμενες επιστήμες, την τέχνη, κ.ά., ενώ έθετε τις βάσεις του σύγχρονου εκπαιδευτικού συστήματος που θα εξαπλωνόταν αργότερα σε ολόκληρο το νεώτερο κόσμο. Η σημασία που έδωσαν στην εκπαίδευση και τις επιστήμες είναι φανερή και από το γεγονός ότι πολλοί Ιησουίτες διέπρεψαν ανά τους αιώνες ως επιστήμονες και ερευνητές σε τομείς όπως τα μαθηματικά, η γεωμετρία, η φυσική, η βιολογία, η παλαιοντολογία, κ.ο.κ.
Το Τάγμα έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην Αντιμεταρρύθμιση και στην εξάπλωση της τέχνης του Μπαρόκ, ενώ Ιησουίτες υπήρξαν σύμβουλοι και πνευματικοί καθοδηγητές πολλών ευρωπαίων ηγεμόνων. Παράλληλα, ανάμεσα στον 16ο και 19ο αιώνα, οι ιεραποστολές του Τάγματος επρόκειτο να βρεθούν στην Ασία, την Αφρική, τη Β. και Ν. Αμερική, κυριολεκτικά οπουδήποτε έφταναν οι ευρωπαίοι εξερευνητές, και πολύ συχνά θα υπερασπίζονταν, ριψοκινδυνεύοντας, τους κατά τόπου ιθαγενείς έναντι των αποίκων, αλλά και τα δικαιώματα όλων των ανθρώπων ανεξαρτήτως φυλής και χρώματος.
Ο Ιγνάτιος Λογιόλα αγιοποιήθηκε στις 13 Μαρτίου 1622, και η εορτή του είναι στις 31 Ιουλίου. Αρχικά ο όρος «Ιησουίτης» χρησιμοποιούνταν για το τάγμα με μειωτική διάθεση και ποτέ δεν χρησιμοποιήθηκε από τον ιδρυτή του, παρ' ότι τα μέλη του και άτομα φιλικά προσκείμενα σε αυτό τον υιοθέτησαν αργότερα. Η επιρροή τους σε μονάρχες και ηγετικές φυσιογνωμίες οδήγησε στη ζήλια και στην απαγόρευση του τάγματος κατά τα τέλη του 18ου αιώνα, τελικά όμως επανιδρύθηκε το 1814.
Δυστυχώς το τάγμα σημαδεύτηκε από τον αρνητικό του ρόλο καθώς πρωτοστάτησε στην ισπανική Ιερά Εξέταση. Παρά το γεγονός ότι αυτή υπήρχε ήδη την εποχή του Ιγνατίου, οι Ιησουίτες την υποστήριξαν με ζήλο και τα μέλη της προχώρησαν σε ένα πραγματικό κυνήγι ανθρώπων για να αντιμετωπίσουν τις αιρέσεις. Οι αθωώσεις όσων έφταναν να περάσουν από Ιερά Εξέταση ήταν σπάνιες καθώς υπό την πίεση φρικτών βασανιστηρίων, σωματικών και ψυχολογικών, οι «αιρετικοί» σχεδόν πάντα ομολογούσαν όποιο θρησκευτικό έγκλημα και αν τους είχαν προσάψει, μόνο και μόνο για να λυτρωθούν καιόμενοι στην πυρά.
To Tάγμα είχε ιδιαίτερο ρόλο στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη όπου προσπάθησε να προωθήσει την Ουνία- δηλαδή τον προσηλυτισμό των Ορθοδόξων και την υποταγή στον Πάπα αλλά με την διατήρηση της ορθόδοξης περιβολής και λατρείας. Μετά τις διομολογήσεις που υπέγραψε η Πύλη με τη Γαλλία οι Ιησουίτες βρήκαν εύφορο έδαφος για να προσυλητίσουν τους Έλληνες ενώ πολλοί ιστορικοί θεωρούν ότι ήταν οι ηθικοί αυτουργοί πίσω από την υπονόμευση και εν τέλει τη δολοφονία του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Κυρίλου Λουκάρεως το 1638. Για τον ζήλο των Ιησουιτών ως προς τον προσηλυτισμών των Ελλήνων είναι το κείμενο του Κοραή, ο οποίος αναφέρει πως «οι εχθροί τού Ιησού Ιησουίται ενόμιζαν και νομίζουν την επιστροφήν ενός Γραικού εις την εκκλησίαν των πολύ πλέον αξιόμισθονέργον παρά να κατηχήσωσι δέκα Τούρκους ή δέκα ειδωλολάτρες».
Know Your Enemy - Ο όρκος των Ιησουιτών
0 comments
Δημοσίευση σχολίου