ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ: Αλέξανδρος ο Φιλίππου - Η κατάκτηση της Ανατολής

Οι πρώτοι κάτοικοι αυτής όπως και ολοκλήρου της Ελληνικής χερσονήσου ήσαν οι Πελασγοί, οι πρόγονοι ημών των Ελλήνων.

Το όνομα που έλαβε η χώρα η οποία ορίζεται εκ του Αιγαίου πελάγους και της Θεσσαλίας προς Νότον, μέχρι της Ροδόπης και της πεδιάδος του Νέστου έως των εκβολών αυτού προς Ανατολάς, προς Βορράν δε μέχρι των κοιλάδων των διαρρεομένων υπό του κάτω Στρυμόνος και του Αξιού και πρός Δυσμάς μέχρι της Ιλλυρίας ( σημερινών Αλβανίδων Άλπεων ), είναι καθαρά Πελασγικό και εδόθη εις αυτήν υπό του Μάκεδνου – Μάκεδνος ενός εκ των πενήντα υιών του Λυκάονος του Πελασγού βασιλέως της Αρκαδίας, ο οποίος υπήρξε ο πρώτος οικιστής και βασιλεύς αυτής κατά το 13.500 π.κ.χ. δηλ. λίγο πρίν τον επισυμβάντα επί βασιλείας του πρόπατορος και βσιλέως μας Δευκαλίωνος, μ έ γ α κ α τ α κ λ υ σ μ ό ν.

Μακεδνός σημαίνει τον μακρόν και είναι της ιδίας ρίζης προς το μάκεδνα – μακεδανός, καθαρά Πελασγικής.

Καθ' όλην την διάρκειαν των προ΄ι΄στορικών και μέχρι των αρχαίων χρόνων, η Μακεδονία σαν γεωγραφική έννοια είχε διάφορον έκτασιν τόσο προς Δυσμάς – Ιλλυρία όσο και προς Βορράν – Παιονία.

Μόνο επί Φιλίππου του Β΄ κατόπιν επιτυχών αγώνων του, τα όρια της Μακεδονίας επεξετάθησαν σε ολόκληρον την Ιλλυρίαν και Παιονίαν ενώ προς Νότον συμπεριέλαβε και την Χαλκιδικήν χερσόνησον. Α λ έ ξ α ν δ ρ ο ς ο Φ ι λ ί π π ο υ, η άλλη εκδοχή.

Ο Αλέξανδρος υπήρξε αναμφισβήτητα η μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η μ ο ρ φ ή του αρχαίου κόσμου. Η στρατιωτική δε και πολιτική του δράση επηρέασε την κοινωνική πορεία της α ν θ ρ ω π ό τ η τ ο ς κατά τους λεγομένους Ε λ λ η ν ι σ τ ι κ ο ύ ς χ ρ ό ν ο υ ς.

Τόσο η εποχή του όσο και η σύγχρονη ιστορική έρευνα, απασχολήθηκαν σπουδαίως περί την προσωπικότητά του. Και η μεν εποχή του ετύλιξε με τον πέπλο του θρύλου και της Θε΄ι΄κής καταγωγής του την γέννησίν του, η δε σύγχρονος ιστοριογραφία αφιέρωσε δεκάδες χιλιάδων σελίδες για την διερεύνηση της ιστορικής του παρουσίας, άλλοτε μεν εκτιμώντας υπερμέτρως και ακρίτως την αξίαν του ως ηγέτου, άλλοτε δε ασκώντας αρνητική κριτική εις την προσωπικήν του συμβολή εις την εξάπλωση του Ελληνιστικού πολιτισμού ανά τα πέρατα της Ασίας, θεωρήσασα απλώς τον Αλέξανδρον ε ν τ ο λ ο δ ό χ ο ν και δ ε ξ ι ό ν διεκπερεωτήν του έργου του πατρός του Φιλίππου Β΄.

Σήμερα, η νεωτέρα έρευνα, κατόπιν των μελετών και πνευματικών εργασιών μίας πλειάδος σημαντικών Ελλήνων ιστορικών, αλλά και κάποιων γνωστών δυτικών, είναι εφωδιασμένη με όλα τα κριτήρια ώστε να εκτιμά π λ ή ρ ω ς την ιστορική δράση του Αλεξάνδρου και τον σπουδαίον, τον ανυπέρβλητο ρόλο του στην εξάπλωση του Ελληνιστικού πολιτισμού στην Μεσόγειο, την Εγγύς και Μέση Ανατολή και τις Ινδίες.

Οι ιστορικοί οι οποίοι εγκύπτουν εις το φαινόμενο, το θαύμα, της καταπληκτικής πολιτικής και στρατιωτικής δράσεως του Μεγάλου Αλεξάνδρου, δεν δικαιούνται ν' αποσιωπήσουν το γεγονός ότι η προσωπικότης του Μακεδόνος στρατηλάτου είναι γέννημα των κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών μίας εποχής η οποία έχει την λαμπρήν απαρχήν της εις την βασιλείαν του πατρός του, Φιλίππου του Β΄.

Το γεγονός ότι κατά τον 4ον π.κ.χ.αιώνα, οι Μακεδόνες αναλαμβάνουν ενεργόν δράσιν εις τα εσωτερικά της Ελλάδος, δεν είναι τυχαίο γεγονός.

Η αρχαία δ η μ ο κ ρ α τ ί α είχε πρό πολλού παίξει τον ιστορικόν της ρόλον και το ι σ τ ο ρ ι κ ό ά σ τ υ, ως κοινωνικό και οικονομικό σχήμα, είχε εισέλθει πλέον εις το στάδιον της παρακμής. Ιδιαίτατα ο οικονομικός κατακερματισμός, ο οποίος είχε επακολουθήσει μετά τον εκπεσμόν κι την χαλάρωσιν των δεσμών των αποικιών με το αττικό άστυ, είχε υποβιβάσει σε εντελώς δευτερεύουσα μοίρα το καθεστώς της αρχαίας δημοκρατίας, καταπεπονημένο ήδη από τους τοπικούς πολέμους μεταξύ Αθηνών – Σπάρτης και των συμμάχων των.

Οι Μακεδόνες, λαός ο οποίος δεν είχε καταπονηθεί σ' εμφύλιες συρράξεις, διατηρών την σφριγηλότητά και ζωτικότητά του, έχοντας ολοκληρώσει την Ελληνική του παρουσία εις τα πλούσια, βόρια Ελληνικά εδάφη, αρχίζουν ν' αποκτούν υπολογίσιμον ισχύν.

Η ενότης της οικονομίας του χώρου τον οποίον κατέχουν, βοηθά εις την ραγδαίαν ανάπτυξίν των και την απόκτησιν υπεροχής έναντι της υπολοίπου Ελλάδος, της κατακερματισμένης οικονομικώς, σε τέτοιο σημείο ώστε μεσούντος του 4ου π.κ.χ. αιώνος να προδιαγράφεται πλέον σαφώς η Μακεδονική απειλή κατά του άστεος και του δημοκρατικού καθεστώτος. Την κρατική εξάπλωση και την οικονομική ανάπτυξη της Μακεδονίας υπό το καθεστώς του στρατιωτικού συγκεντρωτισμού, ακολουθεί η ραγδαία ισχυροποίησις του στρατιωτικού μηχανισμού. Υπό την πίεσιν των αναγκών, νέα όπλα καθιερώνονται, όπως η μακρά ασπίς, το μακρύ δόρυ ( η Μακεδονική σάρισσα ), ενώ οι στρατιωτικές μονάδες πλαισιούνται υπό βαρέων πολιορκητικών μηχανημάτων και μέσων μεταφοράς.

Την αλλαγή στον οπλισμό συμπαρηκολούθησε κι η νέα στρατηγική, η οποία απετέλεσε αληθινή επανάσταση εις την επιστήμην του πολέμου. Από την εποχή του Επαμεινώνδα η αρχαία στρατηγική δεν είχε υποστεί σημαντικές αλλαγές και μόνο οι Μακεδόνες ετόλμησαν να την μετατρέψουν άρδην. Στην στρατηγική μεγαλοφυ΄ί΄α του Αλεξάνδρου οφείλεται η τακτική της Μ α κ ε δ ο ν ι κ ή ς φ ά λ α γ γ ο ς. Αυτή, σαν συμπαγές και αδιάσπαστο τείχος, εβάδιζε κατά του κέντρου του εχθρού και διασπούσε την συνοχήν του, ενώ το ιππικό δια πλευρικών εφόδων απασχολούσε τα άκρα της εχθρικής παρατάξεως, επιφέρον τον πανικό και βοηθώντας το Μακεδονικό πεζικό να επιτύχει όσο το δυνατόν βαθύτερο ρήγμα στην εχθρική παράταξη.

Η στρατηγική αυτή του Αλεξάνδρου εφαρμόσθηκε σε όλες τις μάχες στην Ασία κι έφερε ως καρπό τις καταπληκτικές νίκες του. Η εκστρατεία του Αλεξάνδρου μετά την υποταγήν της Ελλάδος - μάχη Χαιρώνειας Αύγουστο του 338 – υπό το Μακεδονικόν σκήπτρον υπήρξε ζωτική ανάγκη για τους Μακεδόνας.

Άλλωστε αυτός ήτο και ο σκοπός του Φιλίππου έτσι όπως τον παρέστησε εις την συγκροτηθείσα υπ' αυτού σύνοδον εις Κόρινθον όπου άπασαι αι Ελληνικαί πόλεις έστειλαν πρεσβείες, πλήν των Σπαρτιατών, να εκστρατεύσει κατά της Περσίας προς εκδίκηση των υπ' αυτής άλλοτε κατά των Ελλήνων π ρ α χ θ έ ν τ ω ν. Η αθρόα επέκτασίς των Μακεδόνων και η κυριαρχία των εις τα Ελληνικά εδάφη δεν ήτο δυνατόν να διατηρηθεί άνευ ταυτοχρόνου κυριαρχίας επί των θαλασσίων οδών προς τον Εύξεινον Πόντον και την Ασίαν, δεδομένου ότι το πλείστον των παραγωγικών εδαφών ευρίσκοντο προς Ανατολάς.

Τοιουτοτρόπως ταυτόχρονα με την υποταγή της Ελλάδος, αποφασίζεται και η εκστρατεία εναντίον της μεγάλης Περσικής αυτοκρατορίας η οποία παρά την εμφανή κούρασή της, μετά τα Μηδικά, εν τούτοις διατηρούσε ισχυρές τις θέσεις και δυνάμεις της.

Ούτω, παρεσχέθη εις την μεγαλοφυ΄ί΄αν του Αλεξάνδρου η ευνο΄ι΄κή, ιστορική στιγμή για την πλήρη κατάλυση και υποταγή της, ταυτόχρονα με την εξάπλωση του Ελληνιστικού πολιτισμού από των παρυφών της Ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου μέχρι των οχθών του Ινδού και του Γάγγου.

Το κράτος του Αλεξάνδρου διεμελίσθη μετά τον θάνατόν του, αφού περιήλθε στα χέρια των διαδόχων κι επιγόνων του. Ήταν φυσική συνέπεια για μία αχανή περιοχή της οποίας η εικόνα που παρουσίαζε σε σχέση με την πολιτική και οικονομική ενότητα ήτο ασταθής.

Εκείνο όμως που παραμένει και είναι πέρα από κάθε αμφισβήτηση είναι ότι: ο Ελληνικός πολιτισμός και η Ελληνική γλώσσα διεισέδυσαν βαθύτερα στην Ανατολή απ' ό,τι η Ελληνική πολιτική και οικονομική επιρροή και το μόνο που κατωρθώθη είναι η επιτάχυνσις του τέλους της τεράστιας, θεοκρατικής και δουλοκτητικής Περσικής αυτοκρατορίας.

Στεργιοπούλου Βασιλεία – Μπέττυ Ανθρωπίστρια – Θρησκειολόγος, υποψήφια Master Αρχαιολογίας Πανεπιστήμιο fese Ελβετίας, Συγγραφέας – ερευνήτρια.