Φαινόμενο Placebo: Η ντοπαμίνη, κλειδί του μυστηρίου;

Το φαινόμενο "placebo" ταλαιπωρεί εδώ και καιρό τους επιστήμονες. Γνωρίζουν απλά ότι συμβαίνει αλλά μοιάζει ένα άλυτο μυστήριο.

Είναι το φαινόμενο κατά το οποίο ένας ασθενής προκαλεί την (αυτό)ίασή του καθώς πιστεύει ότι του έχει χορηγηθεί μία φαρμακευτική ουσία για την ασθένειά του, ενώ στην πραγματικότητα του έχει δοθεί μία «πλαστή» ουσία. Ίσως μία άκρη στο κουβάρι των αιτιών που προκαλούν αυτό το ανεξήγητο φαινόμενο να βρέθηκε στη δράση μιας χημικής ουσίας.

Μελέτες που διεξήγαγε ο Jon Stoessl , καθηγητής Νευρολογίας στο πανεπιστήμιο του Βανκούβερ, αποκάλυψαν τη δράση μιας χημικής ουσίας που λειτουργεί σαν "χημικός αγγελιοφόρος" του εγκεφάλου, έχοντας έτσι σχέση με την πρόκληση του φαινομένου "placebo". Η ουσία αυτή λέγεται "ντοπαμίνη" ("dopamine") και σχετίζεται με την έναρξη μιας διαδικασίας που φέρνει το συναίσθημα της ευχαρίστησης και της ανταμοιβής.

Ο καθηγητής Stoessl διεξήγαγε έρευνα με ασθενείς που υπέφεραν από την ασθένεια Πάρκινσον η οποία είναι γνωστό ότι προκαλείται από έλλειψη ντοπαμίνης στον ανθρώπινο οργανισμό. Φυσιολογικά στους ασθενείς αυτούς χορηγείται ποσότητα ντοπαμίνης με αποτέλεσμα να αισθάνονται καλύτερα, καθώς αυτόματα οργανισμός ξεκινά να παράγει από μόνος του ακόμα περισσότερη ντοπαμίνη με φυσικό τρόπο.

Όταν όμως στους ασθενείς αυτούς χορηγήθηκε «πλαστή» ντοπαμίνη (απλά ένα χημικό διάλυμα) το φαινόμενο εξακολούθησε να συμβαίνει και μάλιστα με ιδιαίτερη ένταση: ο οργανισμός των ασθενών παρήγαγε υπερδιπλάσια ποσότητα ντοπαμίνης από ό,τι συνήθως.

Έτσι ο καθηγητής συμπέρανε την άμεση σχέση της ντοπαμίνης στη διαδικασία πρόκλησης του φαινομένου "placebo". Οι ασθενείς του, περιμένοντας τα ευεργετικά αποτελέσματα της ουσίας που παίρνουν, λειτούργησαν σαν να τη δέχονται κανονικά! Φυσικά η διαπίστωση αυτή, παρόλο που προχωράει σε περισσότερο βάθος στον μηχανισμό πρόκλησης του φαινομένου "placebo", ουσιαστικά δεν φτάνει στην αιτία του.

Δεν λύνει το αίνιγμα: ποια λειτουργία είναι αυτή που προκαλεί την αυτο-ίαση; Δεν φαίνεται να υπάρχει κάποια υλική αιτία, όπως π.χ. κάποιο σήμα από τον εγκέφαλο. Θα λέγαμε ότι είναι μια περίπτωση αυθυποβολής, της οποίας η αιτία βρίσκεται «κάπου» έξω από εμάς !!! Εκτός... αν δεχθούμε ότι ο άνθρωπος δεν είναι μόνο το σώμα του και ο εγκέφαλός του.