Η θολή κρυστάλλινη σφαίρα της CIA

Γενετικά τροποποιημένο κρέας στο πιάτο μας; Τελικά, όχι. Internet παντού μέσα από κινητά; Τελικά, ναι. Πριν από 15 χρόνια η αμερικανική μυστική υπηρεσία προσπάθησε να προβλέψει την εικόνα του κόσμου μας το 2015 και οι επιδόσεις της ποικίλλουν

Οι προβλέψεις λένε ότι είναι δύσκολες ειδικά όταν αφορούν το μέλλον. Πόσο μάλλον όταν γίνονται από τη CIA, οι επιτυχίες της οποίας στις προβλέψεις – και παρά τον μύθο της παντοδυναμίας που τη συνοδεύει – συναγωνίζονται τις αποτυχίες σε μέγεθος και σοβαρότητα.

Ο Telegraph κοιτά ξανά μια πολυσέλιδη έκθεση της CIA από το 2000 για τον κόσμο του 2015 και βαθμολογεί τις προβλέψεις των αναλυτών της υπηρεσίας. Η έκθεση εξετάζει τεχνολογίες αιχμής και κοινωνικά/τεχνολογικά φαινόμενα, όπως και την παγκόσμια οικονομία, και περιέχει μερικές αυτονόητες επισημάνσεις, όπως ότι οι θρησκευτικές εντάσεις παραμένουν και θα προκαλούν προβλήματα σε χώρες με ανίσχυρη διακυβέρνηση.

Το διάστημα των 15 ετών ίσως δεν είναι πολύ μεγάλο, αλλά είναι αρκετά μακριά στο μέλλον για να έχουν γίνει κάποιες σημαντικές αλλαγές, όπως θα τις περίμεναν οι αναλυτές. Με μια πρώτη ματιά: στις προβλέψεις τα πήγαν μάλλον μέτρια.

Εκρηξη του Διαδικτύου: Εδώ οι αναλυτές πρόβλεψαν σωστά την τεράστια επέκταση του Διαδικτύου – θυμηθείτε ότι και στην Ελλάδα οι περισσότεροι αρχίσαμε να μπαίνουμε στο Internet γύρω στο 2000. Οι αναλυτές ήταν σωστοί και για την έκρηξη των κινητών τηλεφώνων – δεν υπήρχαν smartphone τότε. Μιλούσαν συγκεκριμένα για «καθολική ασύρματη συνδεσιμότητα μέσω συσκευών χειρός» και το πώς θα προκαλέσει μία επανάσταση μεγαλύτερη και από τη βιομηχανική. Σε αυτό δεν θα διαφωνήσε κανένας.

Η εκτίμησή τους στάθηκε σωστή και εξαιρετικά πρώιμη και για τις κοινωνικές και γεωπολιτικές επιπτώσεις από τη ραγδαία επέκταση της πληροφορικής. Για τη Μέση Ανατολή, για παράδειγμα, η CIA προέβλεπε ότι μια «δικτυωμένη αντιπολίτευση» θα μπορούσε να αποτελεί πρόκληση για τα αυταρχικά καθεστώτα της περιοχής. Πράγματι, ο ρόλος του Διαδικτύου και των κοινωνικών δικτύων (που δεν υπήρχαν το 2000 με τη μορφή που τα ξέρουμε σήμερα) για την Αραβική Ανοιξη ήταν σημαντικός, αν και μάλλον όχι καίριος.

Η ενιαία Κορέα και η όχι πολύ ισχυρή Ρωσία που προέβλεψε η CIA ήταν δύο μεγάλες αστοχίες, αλλά στην επανάσταση του Internet ήταν απόλυτα σωστή

Βιοτεχνολογία και γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα: Οχι, δεν τρώμε κρέας από κλωνοποιημένα βοοειδή, οι εκτιμήσεις της CIA ως προς αυτό ήταν πολύ αισιόδοξες. Τρώμε όμως γενετικά τροποποιημένα σπαρτά· σε αυτό είχαν δίκιο. Η πρώτη επιτυχημένη κλωνοποίηση, αυτή της προβατίνας Ντόλι, μπορεί χρονικά να μην απείχε πολύ (είχε γίνει το 1997), αλλά η επανάσταση που θα έφερνε η τεχνική (και) στην τεχνολογία τροφίμων δεν ήλθε ποτέ.

Από την άλλη πλευρά, δεν είναι μέρος της καθημερινότητάς μας το προσωπικό γενετικό προφίλ, ούτε τα όργανα προς αντικατάσταση των δικών μας που πάσχουν. Οι πλούσιοι δεν ακολουθούν προηγμένες γενετικές αντιγηραντικές μεθόδους από όσο ξέρουμε και, ευτυχώς, δεν υπήρξαν δείγματα γενετικής τρομοκρατίας, με ασθένειες που εξαπολύονται στον πληθυσμό από καλά εξοπλισμένους βιοτρομοκράτες.

Ρωσία: Πιο αδύναμη το 2000 σε σχέση με σήμερα (μόλις είχε αναλάβει ο Βλάντιμιρ Πούτιν και δεν είχε δείξει ακόμη σημαντικό έργο), η Ρωσία, όπως εκτιμούσε η CIA, θα μπορούσε να αντιδράσει στην απώλεια του στάτους της υπερδύναμης και να κάνει μια προσπάθεια να την ανακτήσει με μοχλό πίεσης τα αποθέματα φυσικού αερίου που έχει. Σε μεγάλο βαθμό συνέβη αν σκεφτούμε το πώς πριν από μερικά χρόνια Ρωσία-Ουκρανία διαφωνούσαν μέσα στο χειμώνα μάλιστα για τις τιμές του φυσικού αερίου, αφήνοντας τους πολίτες της δεύτερης πρακτικά απροστάτευτους από το δριμύ ψύχος. Γενικά όμως η πρόβλεψη της CIA για μια γενικά όχι πολύ ισχυρή Ρωσία που θα εκμεταλλεύονταν το βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ δεν επαληθεύτηκε.

Φτώχεια και προβλήματα ασφάλειας θα συνεχίσουν να τροφοδοτούν τη μετανάστευση σε διαφορετικές περιοχές του πλανήτη, γράφει η έκθεση Μετανάστευση: Ορθή η πρόβλεψη ότι η μετανάστευση θα αυξάνεται τόσο προς τις ΗΠΑ (παράνομη και νόμιμη) όσο σε περιφερειακό επίπεδο. Αιτίες, για την έκθεση, θα είναι οι δημογραφικές πιέσεις, περιφερειακά προβλήματα ασφάλειας, η φτώχεια και η έλλειψη ευκαιριών.

Ευρωπαϊκή Ενωση: Μέτρια η επίδοση των αναλυτών. Προέβλεψαν σωστά την επέκταση με «τουλάχιστον 10 νέα μέλη» (τελικά εντάχτηκαν 13 χώρες μετά το 2000) και την εμπέδωση των θεσμών, όχι και την οικονομική κρίση. Δεν είναι όλη η Ενωση περιοχή ευημερίας, όπως θεωρούσαν, ήταν ορθοί στο ότι η Ρωσία δεν θα γινόταν μέλος της, αλλά όχι ιδιαίτερα ορθοί σε ό,τι αφορά την μειωμένη εξάρτηση των δυτικοευρωπαϊκών χωρών από τη Μόσχα.

Ενοποίηση της Κορέας: Λάθος της CIA, η κατάσταση είναι ίδια αν όχι χειρότερη. Ο τότε ηγέτης της Βορείου Κορέας Κιμ Γιονγκ-Ιλ μπορεί να πέθανε και να τον διαδέχτηκε ο γιος του και μπορεί ένα μικροσκοπικό άνοιγμα στο ερμητικά κλειστό καθεστώς του να είναι ορατό, αλλά η ενοποίηση απέχει πάρα πολύ. Οι δύο χώρες είναι βέβαια έτη φωτός η μία από την άλλη στο οικονομικό πεδίο και μαζί του το πολιτισμικό.