Η σπηλιά του Νταβέλη και τα μυστικά της νοτιοδυτικής πλευράς του Πεντελικού

Στα νοτιοδυτικά της Πεντέλης, ακολουθώντας κανείς την ανάβαση με αυτοκίνητο στην ασφάλτινη διαδρομή του βουνού, θα συναντήσει σε κάποιο σημείο τον σύντομο χωματόδρομο που οδηγεί στη σπηλιά του Νταβέλη.

Η διαδρομή που οδηγεί σε ένα από τα πολλά αρχαία λατομεία της περιοχής ίσως είναι άγνωστος στον πολύ κόσμο, δεν παύει όμως να είναι σημείο αναφοράς για περιπατητές, περιηγητές, μυστικιστές που καταφεύγουν εκεί για τις τελετές τους, αλλά και όσους ασκούνται στην αναρρίχηση.

Ρεπορτάζ: Γιώργος Λαμπίρης Φωτογραφίες / Βίντεο: Γιάννης Κέμμος

Για το λιγότερο γνωστό σπήλαιο των Αμώμων, όπως είναι η άλλη του ονομασία έχουν κυκλοφορήσει κατά καιρούς διάφορες ιστορίες μυστηρίου, τις οποίες κάποιοι ευφάνταστοι δημιουργοί έσπευσαν να τροφοδοτήσουν. Και στην πραγματικότητα αυτές οι ιστορίες φτιάχτηκαν περισσότερο για να εξάψουν τη φαντασία ορισμένων χωρίς να έχουν ρεαλιστική απεικόνιση. Ο δήμαρχος της περιοχής, Δημήτρης Στεργίου – Καψάλης, αυτόχθονας στην περιοχή, γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Πεντέλη. Γόνος Σαρακατσαναίων, γνώρισε την πόλη του όταν ακόμα οι βουνοπλαγιές του όρους ήταν βοσκοτόπια και πολύ πριν το Πεντελικό γίνει το φαλακρό βουνό που σήμερα συναντά κανείς όταν το επισκέπτεται.

Για τη σπηλιά του Νταβέλη όμως, μιλάει και η αρχαιολόγος και στέλεχος της εφορίας Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας, Αλεξάνδρα Μαρή, η οποία έχει μελετήσει την περιοχή, αλλά και τις εκτενείς αναφορές του καθηγητή Μανόλη Κορρέ, ο οποίος μελέτησε τη διαδρομή των μαρμάρων από την Πεντέλη έως τον Παρθενώνα. Μάρμαρα τα οποία προήλθαν από το αρχαίο λατομείο της ονομαζόμενης σήμερα σπηλιάς του Νταβέλη.

Η ονομασία
«To συγκεκριμένο σπήλαιο θα έπρεπε να ονομάζεται κανονικά σπήλαιο Αμώμων, - δηλαδή των αναμάρτητων ή αμόλυντων - και όχι σπήλαιο Νταβέλη, όπως επικράτησε. Αμφισβητείται έντονα δε το αν και κατά πόσο ο αρχιληστής διέμενε ή πέρασε από εκεί», αναφέρει η κυρία Μαρή.

Σπηλιά, η οποία σύμφωνα με τον δήμαρχο Πεντέλης θα έπρεπε να έχει τρία ονόματα: «Αρχαίο Λατομείο», καθότι όπως λέει, «εδώ λαξεύτηκαν τα μάρμαρα του Παρθενώνα, σπήλαιο Αμώμων, δεδομένου ότι πρόσφερε καταφύγιο σε ασκητές-μοναχούς. Το τρίτο όνομα βέβαια είναι σπηλιά του Νταβέλη, με βάση το μύθο, ο οποίος αναφέρει ότι κρυβόταν εδώ ο αρχιληστής».

Ο μύθος
«Η αναφορά για τον έρωτα της δούκισσας της Πλακεντίας με το λήσταρχο, ο οποίος σχετίζεται με τη σπηλιά του Νταβέλη, δεν είναι κάτι περισσότερο από μύθο και τον έπλασαν κάποιοι επειδή τους άρεσε. Άλλωστε οι περίοδοι κατά τις οποίες ο ληστής πέρασε από την Πεντέλη δεν έχουν καμία σχέση με την περίοδο κατά την οποία η δούκισσα Σοφί ντε Μαρμπουά Λεμπρέν έχτιζε τα παλάτια της στην περιοχή. Να σας θυμίσω ότι σύμφωνα με τις αναφορές, ο Νταβέλης κρυβόταν εδώ καθώς είχε ανακαλύψει μία κρυφή δίοδο στο βάθος της σπηλιάς. Όπως έλεγαν, από εκεί μπορούσε να μετακινείται, φτάνοντας στο παλάτι της Ροδοδάφνης, το σημερινό Μέγαρο δουκίσσης Πλακεντίας για να συναντά την αγαπημένη του. Ο ίδιος μύθος ανέφερε ότι στο υπόγειο του παλατιού βρισκόταν μία αντίστοιχη είσοδος, η οποία αποτελούσε την πύλη επικοινωνίας με το Αρχαίο Λατομείο - σπηλιά του Νταβέλη», λέει ο Δημήτρης Στεργίου.

Ο «βάρβαρος» τρόπος εξόρυξης
Αναφερόμενος στην καταστροφή που υπέστη κατά καιρούς η σπηλιά, ο δήμαρχος εξηγεί: «Η Πεντέλη διαθέτει ίσως το καλύτερο μάρμαρο στον κόσμο. Ο τρόπος εξόρυξης όμως – κυρίως στη δεκαετία του ’50 -, ήταν βάρβαρος. Κι αυτό γιατί κάποιοι τοποθετούσαν δυναμίτιδα, η οποία έσκαγε μέσα στη «φλέβα χρυσού», το μάρμαρο. Η έκρηξη είχε ως αποτέλεσμα να γεμίζει ρωγμές το πέτρωμα με αποτέλεσμα να είναι αξιοποιήσιμος μόνο ο ένας ή και κανένας από τους συνολικά πέντε τόνους της εξόρυξης. Θα παρατηρήσετε εξάλλου ότι το βουνό είναι γεμάτο από θραύσματα μαρμάρου».

Το ανθεκτικό πεντελικό μάρμαρο και η διαδρομή στον Παρθενώνα
«Σε ό,τι αφορά την ανθεκτικότητα του πεντελικού μαρμάρου, αρκεί να το διαπιστώσετε παρατηρώντας τον Παρθενώνα. Είναι λυπηρό να εμφανίζεται η διαδρομή των ελληνικών μαρμάρων, μόνο από τον Παρθενώνα προς το Λονδίνο, τη στιγμή που η διαδρομή ξεκίνησε από την Πεντέλη και εκ των πραγμάτων θα έπρεπε να είναι Πεντέλη – Παρθενώνας – Λονδίνο. Δεν θα μπορούσαμε λοιπόν να μη μιλήσουμε για μία από τις χειρότερες κλοπές εθνικού θησαυρού που έχει γίνει ποτέ», συμπληρώνει ο δήμαρχος.

Η τοποθεσία της σπηλιάς του Νταβέλη και το αρχαίο λατομείο
«Η σπηλιά βρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 700 μέτρων και αποτελεί τμήμα του λεγόμενου λατομείου της Σπηλιάς. Πρόκειται για ένα από τα πολλά λατομεία που λειτούργησαν κατά την αρχαιότητα στη νοτιοδυτική πλαγιά της Πεντέλης. Τα λατομεία που ανοίχθηκαν εκεί από τον 5ο αιώνα π.Χ., είχαν στόχο να εκμεταλλευθούν τις δύο καλύτερες φλέβες μαρμάρου του πεντελικού όρους. Κατά μήκος αυτών των φλεβών, λειτουργούσαν λατομεία, άλλα μεγαλύτερα και άλλα μικρότερα. Ένα από τα πιο μεγάλα είναι ακριβώς αυτό, το λεγόμενο λατομείο της Σπηλιάς. Ονομάστηκε έτσι δεδομένου ότι αποκαλύφθηκε η ύπαρξη σπηλαίου κατά τη λατόμευση του μαρμάρου», λέει η Αλεξάνδρα Μαρή με τη σειρά της.

Όπως σημειώνει η κυρία Μαρή, το σπήλαιο Νταβέλη ή σπήλαιο των Αμώμων ήρθε στο φως κατά τα αρχαία χρόνια. «Καθώς έσκαβαν για να εξορύξουν το πολύτιμο μάρμαρο, κάποια στιγμή οι λατόμοι βρέθηκαν μπροστά στο σπήλαιο. Να διευκρινίσουμε ότι σύμφωνα με τη μελέτη του καθηγητή, Μανόλη Κορρέ, αλλά και με βάση τους υπολογισμούς που έχουν πραγματοποιηθεί, το συγκεκριμένο λατομείο γνώρισε την εγκατάλειψη όταν άρχισαν να πυκνώνουν οι φυσικοί αρμοί στο μάρμαρο, οι οποίοι το κατέστησαν μη εκμεταλλεύσιμο. Το συγκεκριμένο φαινόμενο εμφανιζόταν όλο και πιο έντονα, καθώς η λατόμοι προχωρούσαν προς το εσωτερικό».

Χώρος λατρείας - Το σπήλαιο των Νυμφών
Κατά καιρούς έγιναν αναφορές, ότι το συγκεκριμένο σπήλαιο είχε και λατρευτική χρήση κατά την αρχαιότητα, γεγονός που η αρχαιολόγος διαψεύδει. «Δεν γνωρίζουμε αν ισχύει η συγκεκριμένη εκδοχή. Αυτό που γνωρίζουμε όμως είναι ότι σε κάποιο σημείο του υπάρχει μία φυσική λίμνη. Ο Μανόλης Κορρές ανέφερε ότι το συγκεκριμένο σημείο θα μπορούσε να είχε λειτουργήσει ως λατρευτικός χώρος, ωστόσο από τη στιγμή που δεν υπάρχουν άλλες ενδείξεις και δεν έχει γίνει ανασκαφή, δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι ασκήθηκαν λατρευτικές δραστηριότητες κατά τους αρχαίους χρόνους. Αυτό που είναι γνωστό είναι ότι ασκήθηκε λατρεία στο μικρό σπήλαιο των Νυμφών, το οποίο ανοίγεται 100 μέτρα ψηλότερα και αποκαλύφθηκε στην είσοδο ενός άλλου μεγάλου λατομείου.

Φαίνεται πως όταν το εντόπισαν οι λατόμοι, έσπευσαν να το μετατρέψουν στον λατρευτικό χώρο των Νυμφών. Υπήρξαμε τυχεροί γιατί όταν το 1975 έσκαψε εκεί ο Παντελής Ζορίδης, έκανε γνωστό ότι το σπήλαιο των Νυμφών ήταν λατρευτικός χώρος αφιερωμένος στις Νύμφες. Πρόκειται για νεαρές θεότητες που λατρεύονταν κατεξοχήν σε βουνά ή ποτάμια. Βρέθηκαν μάλιστα αναθήματα (αφιερώματα), τα οποία έφεραν επιγραφές. Έτσι, γνωρίζουμε ότι τοποθετήθηκαν εκεί προς τιμήν των Νυμφών. Ανάλογες μαρτυρίες όμως για ύπαρξη χώρου λατρείας δεν υπάρχουν για το λεγόμενο σπήλαιο του Νταβέλη».

Οι ασκητές-μοναχοί της σπηλιάς του Νταβέλη
Η άλλη ονομασία, η λιγότερο γνωστή, ως σπήλαιο των Αμώμων, προήλθε από την αρχαία λέξη άμωμος που σημαίνει αναμάρτητος – αμόλυντος. Με δεδομένο ότι το σπήλαιο αυτό αποτέλεσε πόλο έλξης για τους μοναχούς και ασκητές που εγκαταστάθηκαν σε ασκητήρια στο σημείο από τον 6ο αιώνα μ.Χ. και μετά, έλαβε αυτή την ονομασία.

Όπως λέει η Αλεξάνδρα Μαρή, οι ασκητές παρέμειναν εκεί για περίπου 10 αιώνες. «Το 1576, τους απομακρύνει ο Τιμόθεος και τους απομακρύνει και τους εγκαθιστά στο ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου, την αργότερα γνωστή σε εμάς, Μονή Πεντέλης. Σε ό,τι αφορά στο σπήλαιο Νταβέλη, λειτούργησε ως καταφύγιο των μοναχών, καθότι η τοποθεσία παρείχε ηρεμία και τους βοηθούσε να αναζητήσουν και να πετύχουν τους πνευματικούς και ψυχικούς στόχους που έθεταν ως χριστιανοί ασκητές».

Χώρος με αρχαιολογικό ενδιαφέρον
Ο χώρος παρουσιάζει ιδιαίτερο αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Ωστόσο η έρευνα δεν προχώρησε ποτέ καθώς, όπως λέει η αρχαιολόγος, τα διάφορα οικονομικά συμφέροντα στάθηκαν εμπόδιο. «Διάφοροι επιτήδειοι έρχονταν παράνομα, κλέβοντας μεγάλες ποσότητες μαρμάρου. Όπως ίσως θα ξέρετε, ο χώρος των αρχαίων λατομείων καταταλαιπωρήθηκε στα νεότερα χρόνια από τους λατόμους. Μικρά τμήματα κατάφεραν να γλιτώσουν, και ένα από αυτά είναι και το λατομείο της Σπηλιάς, λόγω της ύπαρξης του σπηλαίου που εμπόδισε την παράνομη διαδικασία λόγω της δυσκολίας στην πρόσβαση.

Σήμερα το σημείο χρησιμεύει κυρίως ως χώρος περιπάτου. Επίσης υπάρχουν επισκέπτες, οι οποίοι επισκέπτονται τη σπηλιά του Νταβέλη μόνο και μόνο από περιέργεια. Σε ό,τι αφορά τους παράνομους λατόμους, το τελευταίο γνωστό περιστατικό συνέβη τον περασμένο Ιανουάριο, όταν μία ομάδα εισέβαλε παράνομα με φορτηγά και εργαλεία για να σκάψει παράνομα».

Το φαλακρό βουνό
Η κυρία Μαρή χαρακτηρίζει την Πεντέλη ως «φαλακρό βουνό». Το γεγονός ότι κάποτε στο Πεντελικό έβοσκαν οι κτηνοτρόφοι της περιοχής τα κοπάδια τους σε συνδυασμό με τις πυρκαγιές και την ακόρεστη λατόμευση, έφεραν την καταστροφή.Όταν την ρωτάμε για ποιο λόγο δεν φυλάσσεται το σπήλαιο του Νταβέλη, παρά το γεγονός ότι θεωρείται αρχαιολογικό μνημείο και τμήμα του αρχαιολογικού χώρου της Πεντέλης, εξηγεί δεν είναι στην αρμοδιότητα των αρχαιολογικών υπηρεσιών η φύλαξή του.

Εύκολη λεία για βανδαλισμούς
Από την πλευρά του ο Δημήτρης Στεργίου επισημαίνει ότι ο αφύλακτος αυτός χώρος αποτελεί κατά καιρούς εύκολη λεία για κάποιους οι οποίοι έχουν προβεί σε βανδαλισμούς, οι οποίοι είναι παραπάνω από εμφανείς στα δύο ναΐδρια του Αγίου Νικολάου και του Αγίου Σπυρίδωνος που βρίσκονται στην είσοδο του σπηλαίου. «Δεν υπάρχει όμως ούτε υποτυπώδης περίφραξη, σε ένα χώρο ο οποίος συν τοις άλλοις είναι επικίνδυνος και δυσπρόσιτος. Αν κάποιος γλιστρήσει μπορεί ακόμα και να σκοτωθεί».

Ο ρόλος του στρατού στη σπηλιά του Νταβέλη
Ο ανθρώπινος παράγοντας ήταν πάντοτε «παρών» στη σπηλιά του Νταβέλη. Εκτός από τα παράνομα λατομεία και ο Στρατός από την πλευρά του, φαίνεται πως κατέχει το δικό του μερίδιο ευθύνης στην καταστροφή του μνημείου. Ο Δημήτρης Στεργίου μιλάει για τα έργα που έγιναν κατά την περίοδο της χούντας με στόχο να στηθεί στρατιωτική βάση στο σημείο όπου βρίσκεται η σπηλιά του Νταβέλη.

«Κατά την περίοδο της επταετίας, οι συνταγματάρχες προσπάθησαν να μετατρέψουν το αρχαίο λατομείο σε κεντρικό στρατηγείο διοίκησης των επιχειρήσεων. Προέβησαν σε παρεμβάσεις χτίζοντας διάφορες τσιμεντοκατασκευές. Η μία βρίσκεται στην είσοδο της σπηλιάς του Νταβέλη, η δεύτερη στην πίσω πλευρά του μνημείου, ενώ συναντάμε μία ακόμη στο ανατολικό μέρος. Τα έργα αυτά δεν ολοκληρώθηκαν, καθώς ήρθε η πτώση του δικτατορικού καθεστώτος».

«Το Πεντελικό επελέγη για να εξασφαλίσει την επικοινωνία της Ελλάδας με τα μεγάλα «πιάτα» που διέθετε το βουνό και λόγω εκσυχρονισμού των επικοινωνιών – αφαιρέθηκαν τελευταία. Έπαιρνε σήμα από τις σκανδιναβικές χώρες, λόγω του ψυχρού πολέμου και το μετέδιδε έως τις ΗΠΑ με δεδομένη την πλεονεκτική του θέση και τη γεωφυσική του σημασία». Ο δήμαρχος Πεντέλης δεν αποκλείει μάλιστα, τα έργα που πραγματοποιήθηκαν σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα επί δικτατορίας να σχετίζονταν με κάποιες ενέργειες του ΝΑΤΟ, αν λάβει κανείς υπόψη του και την ταχύτητα με την οποία εξελίχθηκαν.

Σύμφωνα με την Αλεξάνδρα Μαρή, τα έργα είχαν ως αποτέλεσμα να αλλοιωθεί σημαντικά το εσωτερικό του σπηλαίου, καθώς οι εργάτες κατέσκαψαν τις επιχώσεις του, τοποθετώντας φουρνέλα και ανατινάσσοντας βραχώδεις όγκους. Με αυτόν τον τρόπο καταπόνησαν το μητρικό πέτρωμα του σπηλαίου. Επιπλέον όμως, καταπονήθηκαν τα δύο ναΐδρια, τα οποία βρίσκονται στην είσοδο του σπηλαίου και κατασκευάστηκαν τον 11 μ.Χ. αιώνα. Το ένα, το οποίο βρίσκεται στη δεξιά πλευρά όπως κοιτάζουμε την είσοδο της σπηλιάς, είναι προγενέστερο και αφιερώθηκε στον Άγιο Σπυρίδωνα. Το δεύτερο είναι αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο. Πρόκειται για πολύ σημαντικά εκκλησάκια, με τοιχογραφική διακόσμηση, η οποία επλήγη ανεπανόρθωτα, ειδικά εκείνη του Αγίου Νικολάου. Έτσι, η αρχαιολογική υπηρεσία προκειμένου να προστατεύσει τις τοιχογραφίες αποξήλωσε εκείνες του Αγίου Νικολάου και τις μετέφερε στο Βυζαντινό Μουσείο».

Οι καταστροφές στην εποχή του Όθωνα
Καταστροφές έλαβαν χώρα και κατά την εποχή του Όθωνα. «Όταν έγινε η επανίδρυση του ελληνικού κράτους το 1836, λειτούργησαν εκ νέου τα λατομεία στην περιοχή με βασιλική απόφαση. Ξεκίνησαν και πάλι οι εργασίες στο λατομείο της Σπηλιάς με στόχο να εξορυχθούν τα μάρμαρα του παλατιού, όπου στεγάζεται η σημερινή Βουλή. Από αυτό το λατομείο άλλωστε, φαίνεται ότι προήλθαν τα μάρμαρα που χρησιμοποιήθηκαν για την οικοδόμηση του Παρθενώνα, των Προπυλαίων, του ναού του Ηφαίστου και αρκετών ακόμα μνημείων», σημειώνει η αρχαιολόγος.

Η λίμνη των Νυμφών καταφύγιο για τους λατόμους
Σχετικά με τα αρχαιολογικά ευρήματα στο σημείο, ο δήμαρχος Πεντέλης, κάνει λόγο για δύο μνημεία Νυμφών, τα οποία βρέθηκαν στο ομώνυμο σπήλαιο. «Σύμφωνα με αναφορές, οι εργαζόμενοι στα λατομεία της Αρχαίας Πεντέλης, όταν κουράζονταν πήγαιναν να πιουν νερό στη λίμνη των Νυμφών. Ο θρύλος λέει πως όταν τους έπαιρνε ο ύπνος, έβλεπαν Νύμφες να αυνανίζονται. Οι Νύμφες αυτές που βρέθηκαν, βρίσκονται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο των Αθηνών σε ανασκαφές που έκανε ο αρχαιολόγος, Ιωάννης Παπαδημητρίου».

Συζητώντας για την πιθανότητα να ξεκινήσουν αρχαιολογικές έρευνες στο μέλλον, η κυρία Μαρή, απαντάει ότι δεν υπάρχει κανένας συγκεκριμένος σχεδιασμός. «Θα πρέπει να συνεργαστούν η Εφορία Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας με την εφορία Ανατολικής Αττικής, στην οποία εμπίπτουν τα λατομεία και οι ναοί. Σε κάθε περίπτωση όμως χρειάζονται αρκετά χρήματα για να προχωρήσει η διαδικασία, καθώς πρόκειται για ένα πολύ μεγάλο έργο με τεράστιο ενδιαφέρον».

Τα… υποτιθέμενα μυστήρια - Το καταφύγιο των σατανιστών
Κατά καιρούς υπήρξαν αναφορές για μυστηριώδη φαινόμενα ή σύμβολα με μυστηριακές ιδιότητες στην περιοχή του σπηλαίου Νταβέλη. Ο χώρος ταυτίστηκε με τους σατανιστές της Παλλήνης, οι οποίοι σύμφωνα με μαρτυρίες είχαν εκεί ένα από τα καταφύγιά τους. «Μυστηριακές εκδηλώσεις, οι οποίες σε κάθε περίπτωση αποτελούν αποκύημα της φαντασίας κάποιων», όπως λέει ο Δημήτρης Στεργίου.

«Κατά την πανσέληνο του Αυγούστου συγκεντρώνονται ομάδες μυστικιστών στο σημείο. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και κατά τις υπόλοιπες πανσελήνους, όταν κάποιοι πραγματοποιούν μυστικιστικές τελετές. Η σπηλιά του Νταβέλη χρησιμεύει επίσης και για την εκπαίδευση κάποιων ατόμων στην αναρρίχηση, καθώς όπως θα δείτε υπάρχουν σε αρκετά σημεία εγκατεστημένοι κρίκοι ορειβασίας. Σε ό,τι αφορά την αναρρίχηση είναι μία ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα δραστηριότητα, σε ό,τι αφορά τον μυστικισμό όμως, δεν είναι παρά βεβήλωση του χώρου. Κατά διαστήματα έρχονται και σατανιστές και κρυφομυστικιστές εδώ. Οι χώροι αυτοί άλλωστε μόνο τυχαίοι δεν είναι, καθώς έχουν επιλεγεί παγκοσμίως ως σημείο αναφοράς και εκπέμπουν τη δική τους δυναμική. Το Πεντελικό έχει τη δική γεωδυναμική και δεν είναι τυχαίο ότι ακόμα και οι νατοϊκοί το επέλεξαν για να αποκαταστήσουν την επικοινωνία τους με το ΝΑΤΟ. Αν όμως κάποιος μεγαλοποιήσει αυτά τα φαινόμενα της γεωδυναμικής, φτάνει στο σημείο να ενεργοποιεί την τρέλα του, είτε λέγεται σατανισμός, μυστικισμός, είτε οτιδήποτε άλλο», σημειώνει ο δήμαρχος.

Το στοίχημα της τουριστικής αξιοποίησης
Στο ερώτημα εάν υπάρχει πρόβλεψη τουριστικής αξιοποίησης, απαντάει ότι ο δήμος εξετάζει την εκμετάλλευση του χώρου, ο οποίος διαθέτει το δικό του μεγαλείο. «Μεγάλο μειονέκτημα προς αυτή την κατεύθυνση, αποτελεί το γεγονός ότι το υπέροχο πεντελικό δάσος δεν υπάρχει πλέον. Μία περιοχή κατάφυτη από πεύκα κατάντησε να μοιάζει σήμερα με νησιώτικο φαλακρό βουνό».

Η διάσημη σπηλιά του Νταβέλη, καταφύγιο των λίγων ή όσων γνωρίζουν τη διαδρομή δεν παύει σε κάθε περίπτωση να πλήττεται βάναυσα ακόμα και σήμερα. Φαινόμενα λαθραίων εξορύξεων είναι υπαρκτά, παρά το γεγονός ότι αρκετά από τα παλιά λατομεία έχουν κλείσει.

Το... σήμερα
Κλείνοντας αυτή τη μικρή περιήγηση στη σπηλιά του Νταβέλη, πολλοί είναι εκείνοι που θα ήθελαν να έχουν στη… συλλογή τους έστω και ένα μικρό θραύσμα πεντελικού μαρμάρου από το αρχαίο λατομείο. Άλλοι πάλι προσπαθούν κατά καιρούς να αποσπάσουν μεγαλύτερες ποσότητες, εκμεταλλευόμενοι αυτόν το φυσικό θησαυρό.

Επισήμως σήμερα, τα μόνα λατομεία που έχουν παραμείνει ενεργά είναι εκείνα που βρίσκονται στη βόρεια πλευρά του βουνού και συγκεκριμένα στον Διόνυσο, χρησιμοποιώντας μεθόδους δεν πληγώνουν των εξωτερικό φλοιό του βουνού και είναι ανώδυνες περιβαλλοντικά. Ωστόσο το καταταλαιπωρημένο Πεντελικό με την αρχαία και πλούσια ιστορία , έπαψε ποτέ να αποτελεί βορά στις ακόρεστες ορέξεις όσων αποφασίσουν να το εκμεταλλευτούν για κάθε πιθανή «χρήση».