Το πείραμα «συμμόρφωσης» του Solomon Asch (Βίντεο)

Τα πειράματα «συμμόρφωσης» του Asch, ήταν μία σειρά μελετών που δημοσιεύτηκαν τη δεκαετία του ’50, επιδεικνύοντας την δύναμη της συμμόρφωσης στις ομάδες. Γνωστό και ως το «Παράδειγμα του Ας».

Στα πειράματα υπό τον Σολομώντα Ας, ζητούνταν από μία ομάδα να πάρει μέρος σε ένα δήθεν «οπτικό τεστ».
Στην πραγματικότητα, όλοι οι συμμετέχοντες πλην ενός ήταν συνεργάτες του ερευνητή, και το αντικείμενο της μελέτης ήταν το πως αυτός ο ένας θα αντιδρούσε στην συμπεριφορά των «συννενοημένων» συμμετεχόντων.

Η μέθοδος
Στην πρότυπη μορφή του πειράματος του Asch οι συμμετέχοντες σε αυτό κάθονται σε ένα δωμάτιο. Δέχονται μια σειρά από απλές ερωτήσεις, όπως για παράδειγμα αν μια γραμμή είναι μεγαλύτερη σε μήκος σε σύγκριση με άλλες, αν κάποια από αυτές έχει το ίδιο μήκος με διπλανή της, κτλ.

Έπειτα από τις πρώτες ορθές απαντήσεις στη διαδικασία, αρχίζουν να δίνονται λανθασμένες, παρότι η ορθή απάντηση είναι πάντα προφανής. Στην πραγματικότητα αυτό που συμβαίνει είναι ότι κάποιοι από τους συμμετέχοντες στο πείραμα συνεργούν με τους διοργανωτές του, δίνοντας επίτηδες την ίδια λανθασμένη απάντηση ώστε να μελετηθεί ο τρόπος με τον οποίο θα αντιδράσουν οι ανίδεοι για τη συμπαιγνία συμμετέχοντες.

Τα αποτελέσματα του πειράματος είναι συγκλονιστικά κι έχουν επαληθευτεί σε πολλές παραλλαγές του μετά το 1946, εποχή πρώτης εφαρμογής του.Όταν οι ερωτήσεις γίνονται δίχως την ύπαρξη του γκρουπ παρουσιάζεται μια μόλις λανθασμένη απάντηση για κάθε τριανταπέντε ερωτήσεις – ένα ποσοστό μικρότερο από 3%.

Ο Solomon Asch εύλογα υπέθετε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δε θα συμμορφώνονταν με κάτι τόσο προφανώς λανθασμένο και το ποσοστό θα κυμαινόταν στα ίδια επίπεδα στην περίπτωση του γκρουπ. Ωστόσο, δεχόμενοι την κοινωνική πίεση της ομάδας οι ίδιοι άλλαζαν τη στάση τους.Έχει επιβεβαιωθεί ότι σε ποσοστό 32% οι συμμετέχοντες δίνουν ομόφωνα την ίδια λανθασμένη απάντηση με τους υπόλοιπους, ενώ το 75% των ερωτηθέντων απαντά λανθασμένα τουλάχιστον σε μια από τις ερωτήσεις.

Με άλλα λόγια, μόλις ένας στους τέσσερις κρατά μια στάση απόλυτης ανεξιγνωμίας και μη συμμόρφωσης με την κυρίαρχη γνώμη όταν οι απαντήσεις στα ερωτήματα που τίθενται είναι προφανείς. Η συμπεριφορά κάτω από κοινωνική πίεση είναι αδιαφιλονίκητη και οι συνειρμοί που προκύπτουν είναι καίριοι.

Πόσο εύκολα συμμορφωνόμαστε με τις απόψεις των γύρω μας; Πόσο μεγαλύτερο γίνεται το 32% στα ερωτήματα της πραγματικής ζωής όπου οι απαντήσεις δεν είναι τόσο προφανείς;

Πόσο ακόμα αυξάνεται το ποσοστό όταν η ομάδα δεν αποτελεί μια προσωρινή σύμβαση -όπως στο εν λόγω πείραμα- αλλά αποτελεί οργάνωση (πολιτική, κοινωνική, επαγγελματική) που καθορίζει σημαντικά την καθημερινότητα των ανθρώπων και την εξέλιξη τους;