«Η αρχαιότητα για μας δεν θα έπρεπε να είναι ένα τέρμα, αλλά ένας ιστορικός σταθμός στην πορεία της ανθρωπότητας», επισημαίνει ο ο Κώστας Τσόκλης στο αιρετικό άρθρο του για την ανασκαφή της Αμφίπολης.
Διατυπώνοντας σοβαρές ενστάσεις για τη νοηματοδότηση που τείνουν να αποκτήσουν τα αρχαία ευρήματα, ο διεθνούς φήμης εικαστικός χαρακτηρίζει μη τιμητικό το να ζούμε εις βάρος των προγόνων «εμπορευόμενοι» τα ιερά τους σκεύη προκειμένου να αποκτήσει οντότητα η σημερινή νεοελληνική μας ύπαρξη.
Ολόκληρο το άρθρο του Κώστα Τσόκλη για το Εθνος, έχει ως εξής:
Aχ παιδιά μου, παιδιά μου! Μην ψάχνετε για σκάνδαλα σ'αυτά που έγραψα για την Αμφίπολη, ούτε σ'αυτά που κατά καιρούς λέω. Δεν υποστηρίζω πως σώνει και καλά έχω δίκιο. Οι απόψεις μου όμως είναι ειλικρινείς και η τωρινή αγανάκτησή μου, για την τυμβωρυχία ίσως είναι δικαιολογημένη, αν τη δει κανείς από τη συναισθηματική πλευρά ή αν προτιμάτε, από την πλευρά του σεβασμού και του φόβου προς τα πράγματα που ανήκουν στον Άδη.
Πιστεύω πως πιο αποδοτικό, πιο κερδοφόρο από άποψη ήθους, για το λαό μας, θα ήταν το να μην παραβιάζονται οι κλειστές πόρτες, ούτε του διπλανού συνανθρώπου μας, που έχει κρυμμένα κάτω από το στρώμα του ή στο εικονοστάσι του λίγα χρηματάκια, ούτε προπάντων, εκείνες των τάφων των προγόνων μας, έστω και αν πίσω από αυτές, κρύβονται πολιτιστικοί θησαυροί.
Είμαι από αυτούς, τους ελάχιστους Έλληνες, τολμώ να πω, που αφιέρωσαν χρόνια ολόκληρα της νεότητάς τους μελετώντας την αρχαία τέχνη και προσπαθώντας να εισχωρήσουν μέσα στην αύρα του αρχαίου ελληνικού πνεύματος, μέσω της Tέχνης. Γιατί υποψιαζόμουν ότι (εν μέρει έστω), η Τέχνη γράφει την Ιστορία και ότι σίγουρα μέσω αυτής, η Ιστορία αναγιγνώσκεται.
Έτσι, περνούσα μέρες ατέλειωτες μαζί με δυο αγαπημένους μου φίλους, πότε κλεισμένος μέσα στο μισοσκότεινο αρχαιολογικό μας Μουσείο και πότε, τριγυρίζοντας σε αρχαιολογικούς χώρους πνιγμένους στο φως, αφήνοντας τον ήλιο να με διαπερνά και να με μεταφέρει.
Ήταν τότε, όλα τα άλλα γύρω μας τόσο άθλια, τόσο απογοητευτικά, που αυτή μας η επαφή με τα σπαράγματα της αρχαιότητας, μας έδινε μια περηφάνια, μια παρηγοριά. Αυτή η περίοδος της ζωής μου διαμόρφωσε, είτε το θέλω είτε δεν το θέλω πια, τόσο το χαρακτήρα της τέχνης μου, όσο και τις αργότερα αντιδράσεις του πνεύματος και της ψυχής μου.
Χρειάστηκε να φύγω από την Ελλάδα, να απομακρυνθώ από τα πράγματα που αγαπούσα και που με στήριζαν, να ταξιδέψω, να έρθω σε επαφή και με άλλους πολιτισμούς, να συμπληρώσω και με άλλα δημιουργήματα τις αποθήκες των ματιών και της ψυχής μου, γεμίζοντας έτσι με εικόνες, έργα και σκέψεις άλλων ανθρώπων, το βάραθρο των δυο χιλιάδων ετών που μας χωρίζουν από τους υποτιθέμενους προγόνους μας, χωρίς αυτό βέβαια να με απαλλάσσει από τον οφειλόμενο σεβασμό προς αυτούς.
Δεν είναι τιμητικό, το να ζεις σε βάρος των προγόνων σου, εμπορευόμενος τα ιερά τους σκεύη και τα έργα τους, προσπαθώντας να δώσεις μια σημασία στη σημερινή σου ύπαρξη.Η αρχαιότητα για μας, δε θά πρεπε να είναι ένα τέρμα, αλλά ένας ιστορικός σταθμός στην πορεία της ανθρωπότητας. Εγώ προσπάθησα να ταξιδέψω μ'αυτό το τρένο.
Μην ξεχνάτε ότι όλα τα μεγάλα σε μέγεθος έργα μου των τελευταίων εικοσιπέντε χρόνων, έργα που έχουν εκτεθεί σε διάφορα μέρη του κόσμου, είναι εμπνευσμένα από την ελληνική αρχαιότητα, αλλά είναι εκτελεσμένα με σύγχρονα μέσα και εκφράζουν απόψεις ενός σύγχρονου ανθρώπου: «Μήδεια», «Άρτεμις», «Οδύσσεια», «Υποθετικός Οιδίπους», «Η απρονοησία του Προμηθέα» και τώρα «Μήδεια δολοφόνος» για το θέατρο αυτή τη φορά και «Σίσυφος»που σύντομα θα έχουμε τη ευκαιρία να δούμε.
Έχω λοιπόν δεχτεί πολλές ευεργεσίες από αυτές που οι αρχαίοι Έλληνες εξακολουθούν να παρέχουν σε όλη την ανθρωπότητα, και τις έχω ανταποδώσει με τον τρόπο μου και με τις όποιες δημιουργικές δυνάμεις διαθέτω. Έχω όμως υποστεί και τη βαριά και ανασταλτική καταπίεση που άσκησε και δυστυχώς εξακολουθεί να ασκεί πάνω στο δύστυχο ανομοιογενή από πάντα λαό μας, η αρχαιολατρεία κι αυτό δεν το θέλω, το μισώ, το απεχθάνομαι, το μάχομαι.
Γι' αυτό προσπαθώ, ίσως μάταια –και δε νομίζω πως είμαι ο μόνος- να ισορροπήσω ανάμεσα σ'αυτές τις δύο πραγματικότητες. Από τη μια δηλαδή να μη χάσω, από πείσμα και μόνο, τη χαρά που μου δίνει η θέαση και η ανάγνωση των αρχαίων δημιουργημάτων και από την άλλη, να δημιουργήσω κι εγώ έργο, αντιπροσωπευτικό της δικιάς μας εποχής, μήπως μπορέσουμε κάποτε να συνομιλήσουμε με τους προγόνους μας σαν ίσοι προς ίσους.
Και τότε, το κέρδος θα είναι διπλό.
Έτσι, αν κάποτε παίρνω το θάρρος να εκφράσω τη γνώμη μου για πράγματα που αφορούν τον πολιτισμό και μόνο, (ποτέ δεν ανακατεύτηκα σε πράγματα που δε γνωρίζω σε βάθος) είναι γιατί, χωρίς κανένας φυσικά να μου το ζητήσει ή να μου το επιβάλλει, θεωρώ τον εαυτό μου συνυπεύθυνο για την μετα-αρχαιολογική θέση που κατέχει η ελληνική τέχνη στην παγκόσμια σκηνή. Κι αυτό νομίζω ότι μου δίνει δικαίωμα στον δημόσιο λόγο, χωρίς να διατείνομαι, ότι αυτά που λέω είναι πάντα σωστά.
Άνθρωπος είμαι και μπορεί να γελιέμαι. Κάποιος όμως θα πρέπει να μιλήσει για τον πολιτισμό και στη χώρα μας. Και άνθρωποι ικανοί να το κάνουν υπάρχουν. Ακούστε τους. Και μη βιάζεστε να κρίνετε το λόγο τους.
Δεν είδες ότι αυτό το παιδί που μίλησε στη Θεσσαλονίκη, για όλα όσα θα κάνει για το καλό του λαού μας, αν κάποτε τον κυβερνήσει, δεν ανέφερε καν τη λέξη «πολιτισμός»; Όχι πως οι άλλοι που μιλήσανε τον ανέφεραν…
Δεν καταλαβαίνετε ότι σ'αυτή τη χώρα των έντεκα εκατομμυρίων δεν είμαστε περισσότεροι από 100 που επωμιζόμαστε την ευθύνη της καλλιτεχνικής δημιουργίας; Του υλικού δηλαδή, που αύριο οι διάδοχοι των σημερινών αρχαιολόγων και πολιτικών θα κληθούν εξ'ανάγκης να υπερασπιστούν και να συντηρήσουν και όχι να καταστρέψουν, αν θέλουν βέβαια να εξακολουθήσει η χώρα μας να υπάρχει και να μετέχει σ'ένα κόσμο που βρίσκεται σε συνεχή εξέλιξη!
Όχι κι ας κατηγορηθώ. Προτιμώ το ευλαβές σταμάτημα της αρχαιολογικής σκαπάνης μπροστά στην ερμητικά κλεισμένη είσοδο ενός τάφου, παρά τα πιθανά ευρήματα, όσο πολύτιμα αυτά κι αν είναι για την αρχαιολογία ή για τα μάτια μας. Γιατί αυτό το δείγμα ευσέβειας, αν τέτοιο υπήρχε, θα ήταν πιο διδακτικό και πιο χρήσιμο στον ασεβή λαό μας από κάποια, ακόμα, αρχαιολογικά ευρήματα για τα οποία το 90% του λαού μας, αδιαφορούσε και αδιαφορεί.
Αχ φίλε μου, ή δεχόμαστε ότι είμαστε συνέχεια των αρχαίων Ελλήνων και συνεπώς κάθε μας πράξη, πόσο μάλλον κάθε μας τελετουργία, περιέχει τις συνήθειες του χτες, (αυτό δηλαδή που λέμε παράδοση) άρα δεν έχουμε τίποτε ουσιαστικά καινούργιο να μάθουμε από τη σύληση ενός ακόμη τάφου ή δεχόμαστε ότι δεν έχουμε πια καμιά σχέση με τους αρχαίους Έλληνες και τότε, ως βάρβαροι, άνετα και ατιμώρητα μπορούμε να βεβηλώνουμε τους τάφους ενός ξένου προς εμάς, αρχαίου λαού.
Να ανασύρουμε από τον Άδη με το ζόρι τις υπέροχες, αλλά ανυπεράσπιστες Περσεφόνες του.
Κώστας Τσόκλης
0 comments
Δημοσίευση σχολίου