Ο φαύλος κύκλος της τρέλας

Προσπαθώ τόσες μέρες να το αποφύγω, επειδή -στην πραγματικότητα- δεν θέλω να αντιμετωπίσω την αμηχανία που μου προκαλεί. Τώρα, όμως, λέω να διακινδυνεύσω μία διαφορετική προσπάθεια, κι ό,τι γίνει. Ας βάλω κάτω λοιπόν τα δεδομένα της τραγωδίας που διαδραματίζεται στη Γάζα για να τα σταθμίσω, με την ελπίδα ότι ίσως κάπου καταλήξω.

Γράφει ο Στέφανος Κασιμάτης

Δεν εξετάζω ποια πλευρά έδωσε την αφορμή, ούτε πώς κλιμακώθηκε η βία - δεν λέω ότι αυτά δεν έχουν τη σημασία τους, αλλά, έτσι όπως εξελίχθηκε η κατάσταση, τώρα μου φαίνονται περιττός σχολαστικισμός. Πηγαίνω κατευθείαν στην κατάσταση όπως έχει διαμορφωθεί τις τελευταίες ημέρες. Το κράτος του Ισραήλ έχει την ασπίδα του «σιδηρού θόλου» (iron dome): του αντιπυραυλικού συστήματος που εντοπίζει εγκαίρως όσους πυραύλους εκτοξεύονται εναντίον του, υπολογίζει την τροχιά τους και καταστρέφει εκείνους που κατευθύνονται σε κατοικημένες περιοχές.

Από την άλλη πλευρά, η Χαμάς στη Γάζα έχει την ασπίδα των αμάχων που σκοτώνονται κατά δεκάδες κάθε μέρα. (Ξεπέρασαν τους 700 οι νεκροί ή ακόμη;) Οι εικόνες τους κάνουν τον γύρο του κόσμου και εξαργυρώνονται (αν δεν ενοχλεί το ρήμα) σε υποστήριξη για τους Παλαιστινίους και, συγχρόνως, σε αντιπάθεια για το Ισραήλ.

Λίγοι -στη χώρα μας, δε, ελάχιστοι- κάθονται να εξετάσουν τα καθέκαστα του προβλήματος: αν η Χαμάς είναι μια τρομοκρατική οργάνωση που πρεσβεύει τον θεοκρατικό τραμπουκισμό, αν είναι δικαιολογημένος ο επιθετικός πόλεμος που διεξάγει το Ισραήλ για να καταστρέψει τις υποδομές του στρατιωτικού σκέλους της Χαμάς ή αν είναι ανήθικη η τακτική της Χαμάς να προστατεύει τις εγκαταστάσεις της με τις ζωές των αμάχων. Η δύναμη της εικόνας επικρατεί και λειτουργεί εις βάρος του Ισραήλ: τα νεκρά παιδιά, ο ελεύθερος σκοπευτής που σκοτώνει τον Παλαιστίνιο καθώς ψάχνει μέσα στα συντρίμμια ενός σπιτιού, τα παιδιά στην παραλία που βάλλονται από το ναυτικό του Ισραήλ ενώ παίζουν ποδόσφαιρο στην παραλία.

Είναι αφελές να ελπίζουμε σε ειρηνική λύση, εφόσον δεν συναινέσουν σε αυτό και οι δύο πλευρές. Ως τότε όμως, καμία δεν έχει το συμφέρον να δείξει πρώτη ότι κάμπτεται. Η σφαγή απομακρύνει τελείως το ενδεχόμενο να εξελιχθεί σταδιακά η Γάζα σε πυρήνα ενός παλαιστινιακού κράτους και, επομένως, εξασφαλίζει στη Χαμάς τις συνθήκες για να διατηρήσει την εξουσία της στη Γάζα και, επίσης, για να δικαιολογεί την άρνησή της να αναγνωρίσει το δικαίωμα ύπαρξης του Ισραήλ. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις του Ισραήλ είναι προφανές ότι δεν εντάσσονται στο πλαίσιο κάποιας στρατηγικής.

(Τι θα κάνει; Θα επανέλθει σε καθεστώς κατοχής της Γάζας, και για πόσο;) Oμως ο φόβος του πολιτικού Ισλάμ, που εξελίσσεται στη σοβαρότερη απειλή κατά της Δύσης γενικώς, προφανώς εντείνει τον φόβο του Ισραήλ για την επιβίωσή του και αυξάνει την αποφασιστικότητά του. Η αγριότητα γίνεται όρος επιβίωσης και για τις δύο πλευρές. Η μόνη ελπίδα τους είναι να δείξουν ότι δεν φοβούνται να φτάσουν στα άκρα. Ετσι, καμία πλευρά δεν υπολογίζει τις ανθρώπινες ζωές και πολεμά για να καταβάλει το ηθικό της άλλης: για να κερδίσει την αναμέτρηση μέσα στο κεφάλι και την καρδιά του αντιπάλου. Φαύλος κύκλος, με δυο λόγια...

Πού καταλήγω; Δυστυχώς, εκεί από όπου ξεκίνησα: στην αμηχανία μου. Ας την ντύσω τουλάχιστον κάπως κομψά. Στις αρχές Αυγούστου του 1914, στο κρίσιμο εκείνο υπουργικό συμβούλιο όπου η βρετανική κυβέρνηση αποφάσισε να κηρύξει τον πόλεμο στη Γερμανία αν εκείνη δεν απέσυρε τις δυνάμεις της από το ουδέτερο Βέλγιο, η τροπή των πραγμάτων κρεμόταν από τη στάση που θα τηρούσε ο Λόιντ-Τζορτζ. Μόλις την προηγουμένη, ο εξαιρετικά δημοφιλής στην κοινή γνώμη Ουαλός πολιτικός είχε εκφράσει την αντίθεσή του στο ενδεχόμενο ενός πολέμου με τη Γερμανία και είχε αφήσει να εννοηθεί ότι, αν η πλειοψηφία του υπουργικού συμβουλίου ήταν διαφορετική, αυτός σκόπευε να παραιτηθεί από την κυβέρνηση.

Την επομένη, όμως, εμφανίστηκε έχοντας αλλάξει γνώμη. Ανέπτυξε με ακρίβεια και λιτότητα τα υπέρ και τα κατά της δύσκολης απόφασης που είχε πάρει και κατέληξε με μια φράση του Ρουσό: «Είναι μια μορφή τρέλας να μένεις λογικός στο μέσον όλων αυτών που έχουν τρελαθεί». Αυτό νομίζω ότι ισχύει και τώρα στην τρέχουσα κρίση του Μεσανατολικού...