Υπνοπαράλυση νιώσατε έντονα οτι κάτι σας εμποδίζει να κάνετε την παραμικρή κίνηση;

Σας έχει τύχει ποτέ να ξυπνήσετε και νοιώσετε έντονα οτι κάτι σας εμποδίζει να κάνετε την παραμικρή κίνηση, ένα συναίσθημα "παράλυσης", συνοδευόμενο απο την αίσθηση οτι κάτι σας πνίγει, ή οτι κάποιος ή κάτι βρίσκεται στο δωμάτιο μαζί σας, ακούγοντας παράλληλα περίεργους ήχους;

Αν ναί, τότε ξεχάστε τις φήμες για νεράιδες, δαιμόνια, φαντάσματα και οτιδήποτε ακούγατε ή πιστεύατε μέχρι τώρα.και αυτό γιατί πρόκεται πολύ απλά για μια κοινή διαταραχή του ύπνου η οποία παρουσιάζεται στο 50% των ανθρώπων ανεξαρτήτως ηλικίας και φύλου.

Παράλυση ύπνου, ή υπνοπαράλυση. Ο όρος περιγράφει πλήρως το φαινόμενο. Πρόκεται για μια μικρή χρονική περίοδο, στα αρχικά στάδια του ύπνου (predormital) ή μετά το ξύπνημα (postdormital), κατα την οποία αδυναμούμε να εκτελέσουμε οποιαδήποτε μυική κίνηση και ομιλία. Στις περισσότερες περιπτώσεις υπάρχει η δυνατότητα σταδιακής αλλα πολύ αργής κίνησης των άκρων, ματιών και του στόματος, ενώ άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

Λανθασμένη αίσθηση ασφυξίας Περίεργους ήχους ή φωνές, μέσα ή έξω απο το δωμάτιο. Έντονη αίσθηση κάποιας παρουσίας δίπλα σας ή κάπου στο δωμάτιο
Έντονο μυικό τρέμουλο ή/καί έντονο βουητό (χτύπημα) στα αυτιά

Η υπνοπαράλυση συχνά συνδέεται με την ναρκοληψία, μια νευρολογική πάθηση η οποία προκαλεί ανεξέλεγκτη υπνηλία, όμως υπάρχουν και άνθρωποι οι οποίοι βιώνουν υπνοπαραλύσεις χωρίς να παρουσιάζουν συμπτώματα ναρκοληψίας. Δεν είναι επιβλαβής, αν και οι περισσότεροι τρελλαίνονται κυριολεκτικά απο φόβο λόγω του ότι δεν είναι σε θέση να καταλάβουν εκείνη τη στιγμή τι συμβαίνει, και δέν γνωρίζουν οτι μέσα στα επόμενα λεπτά, βαθμιαία ή απότομα θα είναι σε θέση να κινηθούν και πάλι.

Πρόκεται για διαταραχή η οποία προξενεί γνήσιο και δικαιολογημένο φόβο, όμως η εξήγηση του φαινομένου είναι απλή:

Όταν κοιμόμαστε, ο εγκέφαλός μας σταματάει να στέλνει σήματα στους μυς και στα άκρα μας, ωστε να μήν αντιδρούμε σωματικά όπως στα όνειρά μας. Σε περίπτωση π.χ. που ονειρευόμαστε οτι τρέχουμε, ο εγκέφαλός μας αποκλείει τα σήματα που στέλνονται στα κάτω άκρα, επομένως αυτά δεν εκτελούν κίνηση αντίστοιχη του τρεξίματος. Τώρα, στην υπνοπαράλυση, ο άνθρωπος που την βιώνει ανακτά τις αισθήσεις του απο τον ύπνο, λήγω πριν ο εγκέφαλος ξεκινήσει και πάλι να στέλνει σήματα στο σώμα μας, βιώνοντας μια εικονική παράλυση, η διάρκεια της οποίας είναι συνήθως 20 με 30 δευτερόλεπτα, ενώ πολλές φορές φτάνει και τα 2 λεπτά.

Τα πιό πιθανά αίτια αυτής της διαταραχής είναι η έλλειψη ύπνου, κακές διατροφικές συνήθειες πρίν απο τον ύπνο, και υπερβολικό άγχος. Χωρίζεται σε ελαφριά παράλυση: οπού μπορείτε να κουνήσετε τα μάτια, το στόμα (δέν μπορείτε να φωνάξετε όμως) και τα δάχτυλα των χεριών σας, και σε βαριά παράλυση, η οποία συνοδεύεται απο ένα δυνατό βουητό και τρέμουλο: σε αυτήν την περίπτωση δέν μπορείτε να κινηθείτε καθόλου. (σσ: τα συμπτώματα αυτά μερικοί τα παρομοιάζουν με συμπτώματα που εμφανίζονται στα αρχικά στάδια μιάς αστρικής προβολής. Εντούτοις χρειάζεται υπερβολική προσπάθεια προκειμένου κάποιος να επιτύχει κάτι τέτοιο, και η υπνοπαράλυση είναι αυθόρμητη, οπότε η εξήγηση της αστρικής προβολής μάλλον αποκλείεται)

Πολύ συχνά, οι παθόντες νομίζουν ότι κάποιος βρίσκεται στο δωμάτιο μαζί τους, ενώ άλλοι έχουν την αίσθηση ότι κάποιος ή κάτι κάθεται στο στήθος τους και τους προκαλεί ασφυξία. Πρόκεται για υπναγωγικές παραισθήσεις οι οποίες σχετίζονται με τον φυσικό κύκλο των ονείρων. Αυτές οι παραισθήσεις, γνωστές και ώς "hag phenomena" προέρχονται απο τον εγκέφαλό μας και δέν προξενούν καμία απολύτως σωματική ζημιά. Πιθανότατα πρόκεται για όνειρα που βλέπουμε εκείνη τη στιγμή, μέρος των οποίων διαφεύγουν απο το υποσυνείδητο. Κατα την διάρκεια της υπνοπαράλυσης λίγα μπορούν να γίνουν για να διακοπεί συντομότερα, θεωρώντας σαν δεδομένο οτι δέν μπορείτε να κουνηθείτε. Αν πρόκεται για ελαφριά μορφή όμως, μπορείτε να κάνετε μερικά πράγματα για να την διακόψετε. Για παράδειγμα η επίμονη προσπάθεια ομιλίας (σσ: ουρλιαχτού καλύτερα!) ή κίνησης των δαχτύλων σας θα την διακόψει μετά απο λίγα δευτερόλεπτα.

Δεν υπάρχει συγκεκριμένη ηλικία κατα την οποία αρχικά εκδηλώνεται. Προσωπικά θυμάμαι να την είχα βιώσει πρώτη φορά όταν ήμουν 8 χρονών, ενώ η συχνότητα της διαταραχής διαφέρει ανάλογα με το άτομο, απο δύο με τρείς φορές στην διάρκεια της ζωής του, μέχρι πολλαπλές φορές το ίδιο βράδυ. Στην τελευταία περίπτωση, και εάν η διαταραχή εξελιχθεί σε κρίση, ίσως να χρειαστεί να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας.

Αν και είναι απόλυτα φυσιολογικό ένας άνθρωπος να βιώσει υπνοπαράλυση μερικές φορές στην ζωή του, πρόκεται για διαταραχή του ύπνου, κάτι που σημαίνει οτι μπορεί να προληφθεί. Μερικοί τρόποι για να αποφύγετε εμφανίσεις υπνοπαράλυσης, ή για να τις ελαττώσετε εάν βιώνετε αυτήν την περίοδο, είναι να διατηρείτε ένα φυσιολογικό πρόγραμμα όσον αφορά τον ύπνο, να τρέφεστε σωστά, και να κοιμάστε αρκετά, περίπου 7-9 ώρες ημερησίως.