ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΠΩΣ ΘΑ ΤΟ ΣΤΑΜΑΤΗΣΕΤΕ

Κάπνισμα: Βλαπτικές ενέργειες, μέθοδοι διακοπής του.
  Ο καπνός είναι ένα προϊόν που καταναλώνεται εδώ και αιώνες σε πολλές μορφές και σε πάρα πολλά μέρη του πλανήτη. Το κάπνισμα ήταν διαδεδομένο αρχικά στους ιθαγενείς της Κεντρικής Αμερικής. Το 16ο αιώνα οι ισπανοί έφεραν στην Ευρώπη τη συνήθεια του καπνίσματος, μαζί με την καλλιέργεια του καπνού. Από τότε η διάδοση του ήταν ραγδαία και εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο. Τα τσιγάρα είναι πλέον η πιο κοινή μορφή με την οποία ο καπνός χρησιμοποιείται ανά τον κόσμο, ενώ η κατανάλωσή τους ακόμη και στις πιο μακρινές γωνιές της γης έχει παρουσιάσει σταθερή αύξηση.

Φωτεινή και ελπιδοφόρα εξαίρεση σ’ αυτό αποτελούν μερικές δυτικές κοινωνίες στις οποίες παρατηρείται τα τελευταία χρόνια είτε μια σταθεροποίηση, είτε ακόμη και πτωτική τάση στην πώληση των τσιγάρων. Δυστυχώς η Ελλάδα παρουσιάζει τελευταία, το υψηλότερο κατά κεφαλή ποσοστό κατανάλωσης τσιγάρων ανάμεσα στις χώρες της ΕΟΚ και είναι ένα γεγονός που αποτελεί βέβαια μια πολύ αρνητική πρωτιά για τη χώρα μας.

Προϊόντα καπνού
  Όταν καίγεται ένα τσιγάρο είναι σαν να δουλεύει ένα εργοστάσιο και με βάση τη θερμοδυναμική παράγονται περίπου 4.000 ουσίες – ενώσεις υπό στερεά, υγρή και αέρια μορφή. Η θερμοκρασία στο σημείο καύσεως ανέρχεται στους 900 oC και ποικίλει αυτή μέχρι το άλλο άκρο. Τα παραγόμενα συστατικά αυτά περιλαμβάνουν πολλά, τα οποία είναι γνωστά από τη φαρμακολογία ως δραστικά, τοξικά, μεταλλαξιογόνα και καρκινογόνα. Τα 43 καρκινογόνα που έχουν περιγράφει μέχρι σήμερα περιλαμβάνουν πολυαρωματικούς υδρογονάνθρακες, ετεροκυκλικούς υδρογονάνθρακες, Ν – νιτροζαμίνες, αρωματικές αμίνες, αλδεϋδες, πτητικές καρκινογόνες ενώσεις, ανόργανες ενώσεις και ραδιενεργά στοιχεία. Οι περισσότερες εξ’ αυτών είναι καρκινογόνες.

Διαπιστώθηκε, ότι το 26% των προϊόντων και υποπροϊόντων καπνού μένει μέσα στο τσιγάρο (φίλτρο), το 28% εισπνέετε από τον καπνιστή και το 46% σκορπίζεται στον αέρα και το εισπνέουν εκείνοι που δεν καπνίζουν. Ένα παιδί που ζει σε οικογένεια καπνιστών καπνίζει παρά τη θέληση του 80-120 τσιγάρα τον χρόνο.Οι 3 κύριες ουσίες στις οποίες επικεντρώνεται το ενδιαφέρον της ιατρικής έρευνας για τις βλάβες της υγείας του ανθρώπου, είναι η νικοτίνη, η πίσσα και το μονοξείδιο του άνθρακα.

strong>Εθισμός<
Η νικοτίνη είναι η ουσία που συνδέεται άμεσα με την εξάρτηση. Σύμφωνα με ερευνητές του πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης, ο εθισμός στη νικοτίνη επέρχεται ραγδαία, έπειτα από λίγες μόνο ημέρες καπνίσματος ακόμα και μικρού αριθμού τσιγάρου. Βρετανοί ερευνητές αναφέρουν ότι η νικοτίνη είναι μια ουσία εξίσου εξαρτησιογόνος με την ηρωίνη και την κοκαΐνη.. Δύο στους τρεις καπνιστές δηλώνουν ότι θέλουν να σταματήσουν το κάπνισμα αλλά λίγοι είναι αυτοί που το καταφέρνουν χωρίς βοήθεια, καθώς η εξάρτηση που προκαλεί είναι ισχυρή.

Μαζί με τη σωματική εμφανίζεται και η ψυχική εξάρτηση. Η ψυχική εξάρτηση (εθισμός) είναι ένα σύνδρομο συμπεριφοράς που χαρακτηρίζεται από τη ψυχαναγκαστική χρήση του τσιγάρου, παρά τη γνώση για την προκαλούμενη βλάβη. Ανάβει για παράδειγμα τσιγάρο ενώ πονάει ο λαιμός, έχει πυρετό ή πονοκέφαλο και γνωρίζει εκ των προτέρων ότι θα τον βλάψει.

Επίσης το τσιγάρο προκαλεί ανοχή. Αυτό σημαίνει ότι με την πάροδο του χρόνου ελαττώνεται η δράση της νικοτίνης. Ο καπνιστής χρειάζεται όλο και περισσότερη νικοτίνη για να έχει την ίδια “ποσότητα ευχαρίστησης”. Πάντως, ο κίνδυνος και ο εθισμός αυξάνονται ανάλογα με τον αριθμό των τσιγάρων, τη διάρκεια του καπνίσματος, και κάποιους ενδογενείς παράγοντες.

Επιδράσεις του καπνίσματος στον οργανισμό
Τα προβλήματα υγείας που δημιουργεί το κάπνισμα είναι πολλά. Μερικά από αυτά ο καπνιστής τα διαπιστώνει και τα βιώνει καθημερινά. Άλλα κτίζονται σταδιακά και τα αποτελέσματα εμφανίζονται σαν τη κορυφή του παγόβουνου, πολύ αργότερα στη ζωή του.

Ειδικότερα, το στόμα του καπνιστή μυρίζει άσχημα, τα δόντια αποχρωματίζονται και καταστρέφονται γρήγορα. Εξασθενεί η όσφρηση και η γεύση.

Επηρεάζονται οι πνεύμονες η καρδιά το στομάχι και το έντερο και η ουροδόχος κύστη. Το κάπνισμα συμβάλλει στις διαταραχές εμμήνου ρύσεως, την ψυχρότητα και τη μείωση της σεξουαλικής δραστηριότητας, αυξάνει την ανδρική ανικανότητα, συμβάλλει στη μείωση της παραγωγής ορμονών – οιστρογόνων, αυξάνει τις πιθανότητες οστεοπόρωσης κατά την εμμηνόπαυση, αυξάνει τις πιθανότητες αποβολής κατά την εγκυμοσύνη.

Εν κατακλείδι, το κάπνισμα έχει συσχετισθεί κυρίως με τρεις κατηγορίες νοσημάτων: τα καρδιαγγειακά νοσήματα, τον καρκίνο (πνεύμονα, λάρυγγα, ουροδόχου κύστης) και τις χρόνιες αποφρακτικές πνευμονοπάθειες (χρόνια βρογχίτιδα και πνευμονικό εμφύσημα).
  Η πιθανότητα να πεθάνει κάποιος από το κάπνισμα είναι 40 φορές μεγαλύτερη από το να σκοτωθεί σε ένα τροχαίο ατύχημα.

Οι καπνιστές, συγκρινόμενοι με τους μη καπνιστές, έχουν 8-13 φορές περισσότερες πιθανότητες να πάθουν καρκίνο του στοματο-φάρυγγα, 6-9 φορές καρκίνο του νεφρού, της ουροδόχου κύστης, του προστάτη και του παγκρέατος. Έχει υπολογιστεί ότι η συχνότητα για καρκίνο των καπνιστών είναι 8 – 20 φορές μεγαλύτερη από των μη καπνιστών και σε άμεση σχέση με τον αριθμό των τσιγάρων που καταναλώνονται ημερησίως..

Τα οφέλη της διακοπής του καπνίσματος
Διαβάζοντας κανείς τα στοιχεία που παρατέθηκαν προηγουμένως είναι πιθανό να αισθανθεί άσχημα που καπνίζει. Αυτό όμως είναι κάτι το οποίο μπορεί να το αλλάξει, αν πράγματι το θελήσει. Ας αντιμετωπίσει με αισιοδοξία το μέλλον. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η απόφαση να διακόψει κανείς το κάπνισμα είναι ορθή. Είναι μια επιλογή, ένα προσωπικό στοίχημα, που θα ανακουφίσει πολύπλευρα τον οργανισμό του.

Αν ένας καπνιστής κόψει το κάπνισμα πριν από την ηλικία των 35 -40 χρόνων, αποφεύγει κατά 90% τον κίνδυνο καρκίνου των πνευμόνων ενώ σε οποιαδήποτε ηλικία μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο καρδιοπάθειας. Αν σταματήσει κάποιος το κάπνισμα ακόμη και μετά από έμφραγμα (οξύ ισχαιμικό επεισόδιο) διπλασιάζει το προσδόκιμο επιβίωσης.

Έχει ανακοινωθεί ότι η πιθανότητα εμφράγματος μειώνεται στο μισό ένα χρόνο μετά την διακοπή του καπνίσματος. Θα γλιτώσει επίσης από την κακοσμία του στόματος, τον πονόλαιμο, τους πονοκεφάλους, τον καθημερινό βήχα, τις καούρες του στομάχου, την κόπωση, την καταρροή και τη δύσπνοια κόπωσης. Θα βελτιώσει την όσφρηση, τη γεύση, την απόδοση στην εργασία και τη σεξουαλική του συμπεριφορά (διάθεση και ικανότητα).

Ένα σφαλερό επιχείρημα που επικαλούνται κάποιοι για να μην κόψουν το τσιγάρο είναι και το ότι ο παππούς τους ή ο τάδε γνωστός τους έφθασε 100 χρονών καπνίζοντας. Το επιχείρημα αυτό είναι αβάσιμο αφού ο καθένας γνωρίζει πολλαπλάσια άτομα στο περιβάλλον του που επλήγησαν από θανατηφόρες ή μη παθήσεις που σχετίζονταν με το τσιγάρο. Κανείς δεν αρνείται το γεγονός ότι και ένας καπνιστής μπορεί να φθάσει σε βαθιά γηρατειά έστω και ασθμαίνοντας. Αλλά πόσες είναι οι πιθανότητες και πόσα είναι τα περιστατικά αυτά;

Για να μπει ένας καπνιστής σε διαδικασία διακοπής του καπνίσματος θα πρέπει α) να νοιώσει μια εσωτερική επιθυμία για την αλλαγή αυτή, β) να αισθανθεί ότι απειλείται από τη συνήθεια του τσιγάρου τόσο αυτός όσο και οι γύρω του , γ) να αισθανθεί ότι η απεξάρτηση από τη νικοτίνη θα επιφέρει σημαντικά οφέλη σε αυτόν και δ) να αισθανθεί ότι είναι ικανός να αντεπεξέλθει στην αλλαγή αυτή.

Τρόποι διακοπής καπνίσματος.
Το κάπνισμα αποτελεί πάγιο θέμα συζήτησης σε όλα τα Εθνικά ή Διεθνή Ιατρικά Συνέδρια.
Όμως, κανένα συνέδριο δεν ασχολήθηκε ιδιαίτερα και επίμονα με τις μεθόδους (φαρμακευτικές και μη φαρμακευτικές) που βοηθούν στη διακοπή του καπνίσματος. Σε κάθε εκδήλωση κατά του καπνίσματος πρέπει να αναφέρονται και οι τρόποι διακοπής του.Μια «εύκολη» λύση: προσπάθησε μόνος! Καλά, εντάξει. Μα αν μπορούσα δεν θα είχα ανάγκη από ιδιαίτερες συστάσεις. Με τις σημερινές συνθήκες ζωής, που να βρεθεί η δύναμη, το κουράγιο για να ξεκόψει ένας από μια μακρόχρονη συνήθεια και εξάρτηση;

Στην Ελλάδα εκτιμάται ότι τα 2/3 (70%) των καπνιστών θέλουν να διακόψουν το κάπνισμα. Αναφορικά με τα ποσοστά επιτυχίας, μόνο το 2,5 % των καπνιστών καταφέρνουν από μόνοι τους να κόψουν το κάπνισμα. Αντίθετα, οι διάφορες μέθοδοι διακοπής του καπνίσματος φαίνεται να είναι αποτελεσματικές στο 20 – 40% των καπνιστών.
Μέθοδοι διακοπής του καπνίσματος:
Φαρμακευτικές ουσίες: Τσίχλες και αυτοκόλλητα νικοτίνης, ειδικό υγρό που ξεπλένει το στόμα κ.α. Οι τσίχλες νικοτίνης για παράδειγμα, περιέχουν μια ποσότητα της ουσίας με σκοπό να αντικαταστήσουν τη νικοτίνη που παίρνει ο καπνιστής από το τσιγάρο. Δυστυχώς οι περισσότεροι καπνιστές που τις δοκίμασαν κατέληξαν να χρησιμοποιούν και τις τσίχλες και να καπνίζουν…

Ομοιοπαθητική: Υπάρχουν διάφορες αναφορές, στην ξένη κυρίως βιβλιογραφία, που αναφέρονται στις θετικές επιδράσεις της ομοιοπαθητικής στη διακοπή του καπνίσματος.
Ψυχολογική υποστήριξη: Είναι σημαντικό μέρος όλων των μεθόδων διακοπής του καπνίσματος, όπως συμβαίνει άλλωστε με όλες τις έξεις ( ναρκωτικά, αλκοόλ κ.α.). Στο εξωτερικό υπάρχουν οργανωμένα κέντρα για αυτό το σκοπό, στην Ελλάδα κάτι τέτοιο δεν υπάρχει, αλλά ψυχολογική υποστήριξη πρέπει δίνεται από τον ιατρό που αναλαμβάνει την διακοπή του καπνίσματος, σε συνεργασία με ειδικό ψυχοθεραπευτή.

Βελονισμός: Ο Βελονισμός είναι μία φυσική μέθοδος απεξάρτησης από τη νικοτίνη, ανώδυνη, ακίνδυνη και προσιτή. Με έξι έως δέκα επισκέψεις, ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία, την ψυχική και σωματική κατάσταση του ατόμου, το περιβάλλον στο οποίο ζει και εργάζεται, την χρήση ή όχι φαρμάκων κλπ, υπάρχουν πολλές δυνατότητες να απαλλαγεί ο καπνιστής από την εξάρτησή του. Δεν έχουν ιδιαίτερη σημασία τα χρόνια και ο αριθμός των τσιγάρων που καπνίζει. Σημασία έχει να προσπαθήσει όταν αισθανθεί έτοιμος.

Τα ποσοστά επιτυχίας αναφέρονται από 40-75%.
Δράση του βελονισμού: Με τις ειδικές τεχνικές του βελονισμού, μεγάλος αριθμός ενδογενών ουσιών μεταφέρονται με την κυκλοφορία του αίματος, με το εγκεφαλονωτιαίο υγρό και με τις νευρικές ίνες σε ειδικά κύτταρα – στόχους στον εγκέφαλο (ενδορφινεργικούς, σεροτονινεργικούς και ντοπαμινεργικούς νευρώνες του εγκεφάλου). Εκεί, οι ουσίες αυτές μιμούνται από τη δράση της νικοτίνης “συμπληρώνοντας” με ενδογενείς ουσίες το κενό που δημιουργείται από την έλλειψη της. Έτσι ο καπνιστής έχει ηπιότερα συμπτώματα του συνδρόμου στέρησης της νικοτίνης.

Πρέπει να τονιστεί ότι ο βελονισμός δεν σταματά εντελώς τις στερητικές κρίσεις του ατόμου, αλλά τις περιορίζει από τις είκοσι που είναι συνήθως καθημερινά, σε τρεις με τέσσερις.
Η δράση του βελονισμού λοιπόν έγκειται στο να μειώσει την ένταση των συμπτωμάτων στέρησης, να ανακουφίσει από την ψυχική πίεση, το άγχος, τη κατάθλιψη, την ένταση και το αίσθημα κενού (έλλειψη) που προκαλείται μετά από τη διακοπή της μακρόχρονης χρήσης μιας εξαρτησιογόνου ουσίας. Πολλές μελέτες που σχετίζονται με απεξάρτηση από ουσίες αναφέρουν ότι ο βελονισμός αυξάνει την ανάγκη για θετική δράση, δημιουργεί ζωτικότητα και ευφορία, βοηθά το μυαλό να σκεφθεί καθαρά και να ελέγξει την επιθυμία. Η δουλειά του βελονισμού είναι να μειώσει στο ελάχιστο την απαιτούμενη για τη διακοπή του καπνίσματος προσπάθεια.

Γενικά όμως όποια μέθοδος απεξάρτησης από το κάπνισμα και να ακολουθηθεί, είναι σημαντικό ο καπνιστής να καταλάβει ότι για να διακόψει το κάπνισμα, θα χρειαστεί και η δική του προσπάθεια και συνεργασία. Καλό είναι λοιπόν να πάρει συνειδητά την απόφασή του, αναλογιζόμενος πάντα ότι κάθε τσιγάρο που καπνίζει είναι και ένα βήμα πιο κοντά στο θάνατο. Ας διαλέξουμε τη ζωή.