Ο Χριστιανισμός, κάτω από την προστασία του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου και με το διάταγμα των Μεδιολάνων το 313 μ.Χ., αρχίζει να διαμορφώνεται έως ένας από τους μεγαλύτερους θρησκευτικούς (που συχνά παίρνει και πολιτικό χαρακτήρα) γίγαντες στην ιστορία της ανθρωπότητας.Άρθρο του Γιώργου Ιωαννίδη, Ψυχολόγου
Είναι όμως γνωστό πως με την υλοποίηση μιας φιγούρας, η αντίθετη της αποκτά και αυτή ζωή. Μια τέτοια αντίθεση λοιπόν επικεντρώνεται στην φιγούρα του Εωσφόρου-Σατανά-Διαβόλου ο οποίος αποτέλεσε και αποτελεί μια συνεχής πυγή δημιουργίας: τρόμου, μίσους, πίστης και απιστίας. Μέσα από αυτή την μελέτη θα προσπαθήσουμε να ταξιδέψουμε σύντομα στην πορεία του διαβόλου μέσα από την πτώση του και στην εγκαθίδρυση του (και αυτό από τους επονομαζόμενους πιστούς του) σε μια σειρά από ομάδες που κάτω από την δική του 'προστασία' πραγματοποιούν την δική τους επανάσταση προς τον γίγαντα Χριστιανισμό.
Είναι γεγονός πως οι περισσότεροι πιστοί και μη πιστοί της Χριστιανικής κοσμοθεωρίας ξεκινούν τον συλλογισμό τους από τα πρώτα βήματα του ανθρώπου με την πλάση του ξεχνώντας αυτό που και ο ίδιος ο Μίλτων παρατήρησε (και πολύ όμορφα το διατύπωσε το 1667 με τον 'Απολεσθέντα Παράδεισο'), είναι πως το προπατορικό αμάρτημα, αλλά και αυτή η ίδια η πλάση των ανθρώπων ακολουθεί μιας πιο σημαντικής στιγμής στην Χριστιανική μυθολογία. Η πλάση και η πτώση των αγγέλων αποτελεί ένα λιτό θέμα που η Βίβλος αγγίζει ελάχιστα και που όμως έχει τεράστια αξία αφού εξαιτίας αυτής της αρχικής σχάσης των ουρανών έχουμε την πρώτη διπολικότητα ανάμεσα σε αυτό που μπορεί να ονομαστεί καλό-κακό ή που πιο σωστά απόκτά σημασία συμφωνίας-αντίθεσης. Ποιος όμως είναι ο πρώτος αυτός επαναστάτης πριν τον Χριστό;
Σύμφωνα με τον Άγιο Αυγουστίνο, οι άγγελοι πλάστηκαν την πρώτη ημέρα που ο Κύριος έφερε το φως. Πλάσματα ανώτερα από κάθε άνθρωπο, δημιουργήθηκαν για να υμνούν τον Πατέρα τους και να μεταφέρουν την βούληση Του. Πρώτος ανάμεσα σε όλες τις τάξεις ήταν ο Εωσφόρος - αυτός που φέρνει το φως - το ον που μπροστά στον θρόνο Του είχε την θέση και την δύναμη να κοιτάζει το Είναι του Δημιουργού.
Ο Αδραχτάς (1999) βασισμένος ίσως στον υπέροχο πίνακα του Blake ('Ο Σατανάς στην αρχική του δόξα') περιγράφει: "Το σώμα του το πνευματικό ήταν διάφανο, κρυστάλλινο, λουσμένο στο ίδιο το φως που πήγαζε από τον θρόνο της Μεγαλοσύνης. Τα χέρια του τα είχε απλωμένα σαν να αγκάλιαζε κάτι, σαν να αγκάλιαζε τον χώρο της επικράτειας που του είχε παραχωρήσει ο Δημιουργός, την απεραντοσύνη του κόσμου.
Σύμβολα εξουσίας και δύναμης κοσμούσαν τα δάχτυλα του και στα νώτα του απλώνονταν οι πιο υποβλητικές φτερούγες που γνώρισαν ποτέ τα τάγματα των αγγέλων. Ένας πύρινος λωτός τον έντυνε από τα πόδια μέχρι την μέση, και από εκεί έφευγαν προς τα πάνω δυο τεράστια φλογισμένα πέπλα. Στην κεφαλή, σαν άλλη κορόνα δόξας και τιμής, δυο πάλλευκα υπέροχα στην αίσθηση, φτερά σχημάτιζαν τη δόξα του Υιού της Αυγής. Την μορφή του στεφάνωναν χιλιάδες μικρά και μεγάλα άστρα, χιλιάδες μικροί και μεγάλοι συνοδοί άγγελοι. Με σάλπιγγες, τύμπανα και κρουστά είχαν ως έργο τους να αναγγείλουν την είσοδο και την έξοδο του μεγάλου αρχηγού. Κι αυτός φαινόταν να στέκει ασυναγώνιστος μέσα στην απόλυτη ηρεμία του".
Το ερώτημα του γιατί η θαυμαστή αυτή φιγούρα οδηγήθηκε στο να ξεκινήσει την πρώτη επανάσταση και να καταλήξει μακριά από τους ουρανούς, προβλημάτισε πολλούς ερμηνευτές των Γραφών και σχημάτισε πολλές υποθέσεις δημιουργώντας κάθε φορά και μια διαφορετική εξελικτική ιστορία, προσδίδοντας ή αφαιρώντας κάθε φορά και κάποια στοιχεία στο πρόσωπο του αρχαγγέλου. Το μόνο βέβαιο είναι πως υπήρξε μια κάποια αντιζηλία όπου οδήγησε σε μια υποτιθέμενη διαφωνία έτσι ώστε να κάνει ακόμη και των προφήτη Ησαία (κεφ. 14, στίχοι 12-15) να αναρωτιέται αλλά και να μας περιγράφει: "Πως έπεσες από τον ουρανό, Εωσφόρε, τέκνο της αυγής! Πάνω στην γη συντρίφτηκες, εσύ που υπέταξες λαούς. Έλεγες μέσα σου: 'Στον ουρανό θ'ανέβω, τον θρόνο μου θα υψώσω πάνω από τα άστρα του Θεού. Θα πάρω θέση πάνω στο βουνό, στο μακρινό βορρά που οι Θεοί συνάζονται. Θ'ανέβω πάνω από τα σύννεφα και με τον ύψιστο θα είμαι ίσος.' Μα έπεσες μέσα στον Άδη, στης αβύσσου το βυθό"
Μαζί λοιπόν με τον πρώτο των πρώτων, ακολούθησαν στην Κόλαση το ένα τρίτο των αγγελικών δυνάμεων αναγνωρίζοντας όλες σαν κύριο τους μονάχα των Σατανά, την μεταστοιχείωση του Εωσφόρου. Η έννοια του Σατανά στην Παλαιά Διαθήκη μοιάζει να ακολουθεί μια εξελικτική πορεία αφού αρχικά η λέξη Satan (με άρθρο) δηλώνει τον άγγελο που ο Γιαχβέ ο ίδιος έχει εμπιστευτεί μια αποστολή. Σαν έτσι, ο Σατανάς λειτουργεί όπως ο δημόσιος κατήγορος που υπάρχει και θυμίζει στον Γιαχβέ την ενοχή των ανθρώπων. Πολύ γνωστό είναι μάλιστα το παράδειγμα όπου δοκιμάζει την πίστη του Ιώβ μετά από άδεια του Γιαχβέ. Αξίζει να αναφέρουμε εδώ πως η στάση αυτή διαφέρει κάθετα από την μετεξέλιξη της αφού για τον Εβραίο της Παλαιάς Διαθήκης, ο κόσμος του είναι αυστηρά μονοθεϊστικός, αδυνατώντας έτσι να αποδώσει αυτοβουλία σε ένα δαίμονα που να προκαλεί δυστυχίες.
Η στάση αυτή μοιάζει να αλλάζει λίγο την περίοδο της Βαβυλωνιακής αιχμαλωσίας των Εβραίων όπου το Satan γίνεται κύριο όνομα, χωρίς πλέον άρθρο, και έτσι αρχίζει να κάνει δειλά δειλά την εμφάνιση του μια αυτόβουλη αρνητική ενέργεια που προσωποποιείται στην φιγούρα του Σατανά ή Διαβόλου (αυτός που διαβάλει, που συκοφαντεί). Από τον 4ο αιώνα π.Χ. το υπαρξιακό αδιέξοδο των πιστών και οι δυσκολίες της καθημερινότητας διαπλάθουν καλύτερα την φιγούρα εκείνη που είναι υπεύθυνη για την αρχικά ασαφής ιστορία του φιδιού και του μήλου. Έτσι ο ύστερο-Ιουδαϊσμός ωριμάζει τον αντίπαλο του Πλάστη και περιγράφει την πτώση του (Ενώχ 15) τον αποκαλεί άρχων αυτού του κόσμου και απέναντι του τοποθετεί (κάτι που γίνεται ιδιαίτερα εμφανής μέσα από τον Χριστιανισμό) έναν λυτρωτή, τον Μεσσία που θα έρθει για να νικήσει με την θυσία του τις αμαρτίες που πείρε μέσα στην άγνοια του ο άνθρωπος την στιγμή που δέχτηκε να πιστέψει τον πλανευτή όφη.
Μύθος ή ιστορία; Ακαδημαϊκοί και πιστοί έχουν τοποθετηθεί και αυτοί εδώ και δυο σχεδόν αιώνες σε αντίθετα στρατόπεδα σχετικά με την ιστορικότητα της Βίβλου. Η βιβλιογραφία κάθε πλευράς είναι μεγάλη όσο και οι 'αποδείξεις' που η κάθε πλευρά προσφέρει. Το τελικό συμπέρασμα όμως δεν αποτελεί ενδιαφέρον αυτής της μελέτης και αυτό διότι ανεξάρτητα από την ορθότητα της οντολογικής ύπαρξης μιας μορφής που επάνω της συγκεντρώνεται κάθε τι κακό ή αγαθό, πρέπει να μελετήσουμε πάνω σε αυτούς που είδαν και αντιμετώπισαν την φιγούρα αυτή ως αληθινή (ή έστω συμβολικά υπαρκτή). Η ιστορία λοιπόν του δυτικού Χριστιανικού κόσμου δεν αποτελεί μονάχα την αποδοχή ή όχι της διδασκαλίας του Χριστού ως Μεσσία, αλλά και την κατανόηση του εκπεσώντα αγγέλου ως ένα αλλάζων και εγωκεντρικό στοιχείο, εμπόδιο και πειρασμό των ανθρώπων, ή ως ένα Προμυθεϊκό πλάσμα, θύμα ίσως και το ίδιο μιας κυκλοθυμικής σαδιστικής Θεϊκής μορφής.
Το βότσαλο στην λίμνη έπεσε, τα κυματάκια έχουν πλέον χαθεί, και όλοι οι άνθρωποι πλέον ψάχνουν να βρούνε ποιος ή τι το έριξε. Ο καθένας μέσα από την δική του οπτική μα πάντα με μια Εωσφορική πίστη θα λέγαμε, προς τον εαυτό του.
Και η ιστορία ξεκινά με τις πρώτες διαφορετικές γνώμες που εμφανίζονται σιγά σιγά, μα πάντα δυναμικά και πάντα βασισμένες σε ασάφειες κειμένων ή και στην έλλειψη αυτών, σε διαφορετικές ερμηνείες, και σε παντρέματα διαφορετικών αλλόθρησκων αντιλήψεων. Μέσα από εκεί διαμορφώνονται κινήματα που το καθένα βλέπει διαφορετικά στοιχεία στην ζωή του Χριστού, τονίζουν ή μειώνουν διάφορα βιώματα και έννοιες ή ακόμη και τροποποιούν αρκετά τις (έτσι όπως είναι γνωστές σε μας) κοσμοθεωρίες. Ίσως λοιπόν η πιο γνωστή (και σημαντική) πνευματική κίνηση των πρώτων Χριστιανικών χρόνων να ήταν αυτή των Γνωστικών.
Ο Γνωστικισμός, μια από τις πρώτες Χριστιανικές αιρέσεις, έφτασε στην ακμή του τον 3ο αιώνα μ.Χ. Με θρυλικό ιδρυτή το Σίμωνα τον Μάγο (θαυματοποιός που η άνοδος και η πτώση είναι γραμμένη στις Πράξεις των αποστόλων), αποτελούσε τον συνδυασμό Περσικού Ζωροαστρισμού, Εβραϊκής Καββάλας και Αιγυπτιακού μυστικισμού. Βασική πίστη των Γνωστικών ήταν το δόγμα πως ο υλικός κόσμος ήταν κατά βάση κακός και πως δεν υπάρχει τίποτα μέσα σε αυτόν καλό ή όμορφο. Η σωτηρία λοιπόν του ανθρώπου βασιζόταν στην λύτρωση της ψυχής, στο ξύπνημα του έμφυτου θεϊκού σπόρου διαμέσου της Γνώσης (της μυστικής ενόρασης) που θα τον απελευθέρωνε από την υλική φυλακή του σώματος. Σύμφωνα με τους Γνωστικούς, ο κόσμος δημιουργήθηκε από ένα κατώτερο Θεό, τον Δημιουργό ο οποίος και φυλάκισε τους ανθρώπους μέσα στην ύλη. Ο Δημιουργός ταυτιζόταν με τον Θεό τον Εβραίων (Yahweh) τον οποίο και θεωρούσαν ως το τέκνο της Σοφίας, μιας από τους τέσσερις Αιώνες (που μαζί με τους Άρχοντες σχημάτιζαν τους δυο τύπους υπερφυσικών όντων).
Μέσα από την επιθυμία της Σοφίας να γνωρίσει το "Πλήρωμα" (τον αληθινό Θεό για τον οποίο ο Χριστός μίλησε), ένα παραμορφωμένο πλάσμα γεννήθηκε το οποίο ήταν και ο πρώτος Άρχοντας. Ο Δημιουργός ή Ιαλνταμπαόθ, μαζί με άλλους έξι, σχημάτισε το γνωστό σύμπαν εμποδίζοντας έτσι στους ανθρώπους να επιστρέψουν στην αρχική τους πυγή, το "Πλήρωμα". Η μοίρα του Γνωστικισμού ήταν να συμβιώσει με τις υπόλοιπες θρησκείες του Ρωμαϊκού κόσμου για να εκδιωχθεί τελικά και να εξοντωθεί τον 13ο αιώνα με διωγμούς αλλά και να αναγεννηθεί στην σύγχρονη εποχή. Η σημαντικότητα του όμως ήταν τέτοια ώστε να δημιουργήσει ένα μεγάλο ρυθμό ομάδων βαθιά επηρεασμένων από αυτόν. Έτσι (και σε σχέση πάντα με την αντίληψη περί Διαβόλου) θα πρέπει να ρίξουμε την προσοχή μας σε μια παραφυάδα του Γνωστικισμού που οι οπαδοί του λόγο του κυρίως χαρακτηριστικού της λατρείας του φιδιού, αποκαλούνταν Οφίτες αλλά και Ναασσηνοί.
Στην διδασκαλία των Οφιτών που εμφανίστηκαν τον 2ο και 3ο αιώνα μ.Χ. κυριαρχούν βασικά πιστεύω των Γνωστικών. Γι'αυτούς, ο Σατανάς-Όφις ήταν η πρώτη ηρωική μορφή που αντιστάθηκε στον κακό Θεό της Παλαιάς Διαθήκης. Ο Διάβολος αποτελεί μια παρεξηγημένη φιγούρα που αποτελεί ουσιαστικά την φωτεινή όψη του Πλερώματος. Μέσα από τους κόλπους των Οφιτών, όπως συχνά άλλωστε συμβαίνει, διαμορφώθηκαν μικρότερες ομάδες όπως αυτές των Σηθιανών που λάτρευαν τον Σεθ, γιο του Αδάμ και που τον τιμούσαν στην θέση του Χριστού κ.α. Καμιά από αυτές όμως δεν μπόρεσε να αντέξει τους αρχαίους χρόνους εκτός από μια άλλη θρησκευτική ομάδα, αυτή των Γεζιτών.
Οπαδοί Κουρδικής θρησκείας που αριθμοί μέχρι και σήμερα μερικές χιλιάδες. Η επωνυμία τους προέρχεται από το όνομα του χαλίφη Γεζίδ (7ος αιώνας μ.Χ). Αποτελεί μια θεοκρατική κοινωνία όπου η λατρεία τους τηρείται μυστική ενώ χαρακτηρίζονται ως προσκυνητές του Διαβόλου (που συμβολίζεται και από αυτούς με το σύμβολο του φιδιού). Πιστεύουν στην ύπαρξη ενός Θεού που έχει προσφέρει την διακυβέρνηση του κόσμου σε αυτόν που εκδιώχθηκε μετά από επανάσταση εναντίον Του από τον παράδεισο. Μετά από ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, ο κυβερνήτης της πλάσης Σεϊτάν, θα επιστρέψει στην πρωταρχική του θέση κοντά στον Θεό και μαζί με αυτόν, θα εισέλθουν στον Παράδεισο όλοι όσοι υπήρξαν οπαδοί του στην γη. Οι Γεζίτες βρίσκονται διασκορπισμένοι στην Μεσοποταμία και την Ν. Καυκασία όμως το κέντρο λατρείας βρίσκεται στην οροσειρά του Χουζιστάν στα σύνορα Ιράκ και Τουρκίας.
Κάπου εδώ αξίζει να ανοίξουμε μια παρένθεση σχετικά με την συμβολική φύση του φιδιού. Αν όλα τα σύμβολα είναι λειτουργίες εμποτισμένα με ενέργεια, τότε το φίδι ή ερπετό συμβολίζει την ίδια την ενέργεια, την καθαρή απλή δύναμη. Η ίδια τους η φύση (η περιοδική αλλαγή του δέρματος, η έρπουσα κίνηση, το σφύριγμα κ.α.) τα συνέδεσε με ποικίλα άλλα συμβολικά στοιχεία όπως τα δέντρα, το νερό, προσδίδοντας τα τελικά με ένα πλούσιο συμβολικό περιεχόμενο. Η περιοδική του δερματική ανανέωση του έδωσε τα στοιχεία του θανάτου και της αναστάσεως και γενικότερα των κύκλο των αλλαγών. Αποτελεί σύμβολο φαλλικό εκφράζοντας την δημιουργική αρσενική δύναμη, ταυτόχρονα όμως συνοδεύοντας την Μεγάλη Μητέρα (τυλιγμένο γύρω της ή στα χέρια της) αποκτά τα θηλυκά χαρακτηριστικά της μυστικότητας και της διαίσθησης. Άλλοτε θεωρείτε ερμαφρόδιτο και αποτελεί έτσι το έμβλημα των αυτοδημιούργητων θεοτήτων.
Ζώντας υπογείως, πιστεύεται πως έρχεται σε επαφή με τον κάτω κόσμο έχοντας έτσι παντογνωσία και την μαγική γνώση των νεκρών. Σαν χθόνιο φίδι, εκδηλώνει την επιθετική μορφή του θείου, εχθρός του Ήλιου, που έρχεται σε σύγκρουση με το φως (Δίας-Τυφώνας, Απόλλωνας-Πύθωνας, Όσιρις-Σεθ κ.α.) Είναι ο αρχέγονος ωκεανός από όπου αναδύονται όλα και επιστρέφουν όλα. Στηρίζει τον κόσμο ή τον περιβάλει σαν Ουροβόρος (το φίδι που τρωει την ουρά του). Καθώς κινείτε δίχως πόδια, συμβολίζει το πνεύμα και την εσωτερική φύση του ανθρώπου. Δυο φίδια μαζί συμβολίζουν τα αντίθετα, την δυαδικότητα που και τελικά ενώνεται. Τυλίγοντας ένα δέντρο ή ένα ραβδί (Κηρύκειο του Ερμή) μαρτυρούν τους σπειροειδείς κύκλους της φύσης, τα ηλιοστάσια καθώς και την αλχημιστική διαδικασία του solve et coaqula.
Για τους Ατζέκους αποτελεί τον Ήλιο, το πνεύμα καθώς και άλλες μορφές της φύσης όπως ο άνεμος. Είναι ο Ηλιακός θεός Κουετζαλκοάτλ αλλά και η Μητέρα Γη Κοατλίκουε. Μέσα από το αίμα του, γεννήθηκε η ανθρωπότητα συμβολίζοντας έτσι τον καταμερισμό της αρχέγονης ενότητας και την εμφάνιση της πολλαπλότητας στον κόσμο. Για τους Αιγυπτίους, ο Ουραίος που στόλιζε το στέμμα των Φαραώ. Η βασιλική σοφία αλλά και ο Άποφης, το δαιμόνιο που απειλεί τον Ρα στην βραδινή του πορεία. Στον Βουδισμό, αντιπροσωπεύει την οργή όσο το γουρούνι την απληστία, την άγνοια και ο πετεινός τον σαρκικό πόθο. Τα τρία μαζί αποτελούν τις δεσμευτικές αμαρτίες, τις ψευδαισθήσεις που καταδικάζουν τον άνθρωπο στον κύκλο της ύπαρξης. Για τους Εβραίους αποτελεί τον πειρασμό αλλά και τον χάλκινο Όφι του Μωυσή που θεράπευε δηλητήριο του ομοίου του. Για τους Έλληνες, την ανανέωση της ζωής και την γιατρειά σαν γνώρισμα του Ασκληπιού και του Ιπποκράτη. Είναι η σοφία για την Αθηνά αλλά και ο χθόνιος δαίμονας που νικά ο Απόλλωνας.
0 comments
Δημοσίευση σχολίου