Όταν η μπίρα πινόταν στην υγειά της… δημοκρατίας

Όταν ο Άγγελος Μπίλλης, 84 ετών σήμερα, κλήθηκε ν΄ αναλάβει το πόστο του διοικητικού διευθυντή στο δεύτερο εργοστάσιο παραγωγής της «Άμστελ», στη Θεσσαλονίκη, το φθινόπωρο του…. 1974, η πόλη ζούσε ακόμη τη χρυσή εποχή της βιομηχανίας της, που είχε ξεκινήσει με την εγκατάσταση του συμπλέγματος της «Esso Pappas» στα σιτοχώραφα της δυτικής πλευράς της.

Η νέα εταιρεία, που είχε ιδρυθεί περίπου δέκα χρόνια νωρίτερα στην Αθήνα από μια ομάδα νέων Ελλήνων επιχειρηματιών, δεν διέθετε καν δικά της γραφεία στη Θεσσαλονίκη. Τα προσωρινά γραφεία της στεγάστηκαν για περίπου 10-12 μήνες σε διαδοχικούς νοικιασμένους χώρους του ξενοδοχείου «Μακεδονία Παλάς», καθώς το οικόπεδο στη Σίνδο, όπου σήμερα εδρεύει η μονάδα της «Αθηναϊκής Ζυθοποιίας», εμβαδού χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων, δεν ήταν ακόμη παρά ένα εργοτάξιο.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Την εποχή που τα πρώτα μπουκάλια της «Άμστελ» έβγαιναν από τη γραμμή παραγωγής του εργοστασίου της Αθήνας (το 1965), η εμπορική πρόκληση ήταν μεγάλη: οι Έλληνες καταναλωτές δεν γνώριζαν μέχρι τότε παρά τη «Φιξ», της ομώνυμης ζυθοποιίας, στην οποία ο Βασιλιάς Όθωνας είχε παραχωρήσει μονοπώλιο δεκαετιών, που έληξε μόλις το 1963, τη χρονιά δηλαδή που δημιουργήθηκε η νέα εταιρεία. Ωστόσο, η υψηλή ποιότητα της «Άμστελ», σε συνδυασμό με έναν… μη εμπορικό παράγοντα, έκανε άμεσα τη νέα μπίρα εμπορικά μάχιμη και εξαιρετικά δημοφιλή. Φωτογραφία: Ταμπέλα στις κτιριακές εγκαταστάσεις της εταιρίας, κατά τη φάση της ανέργεσής τους)

Πώς η πολιτική συγκυρία λειτούργησε υπέρ της «Άμστελ»

Όπως εξηγεί μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Μπίλλης, η «Άμστελ» επωφελήθηκε στο ξεκίνημά της και από την… πολιτική συγκυρία. Ο κ.Μπίλλης, που μεταξύ άλλων έχει διατελέσει διευθυντικό στέλεχος της «Esso Pappas» επί δεκαετία και μέλος της διοικούσας επιτροπής του Συνδέσμου Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος επί 16 συνεχόμενα χρόνια, σημειώνει: «Η “Φιξ” είχε τότε αποκτήσει “κακό όνομα’, εξαιτίας της σχέσης της εταιρείας με έναν από τους υπουργούς της αποστασίας» (σ.σ. πρόκειται για τον Πέτρο Γαρουφαλιά, που είχε παντρευτεί τη χήρα Ιωάννου Φιξ).

Έτσι, λίγο μετά το ντεμπούτο της στην αγορά, σε μια εποχή που η «Φιξ» συνδέεται με τη μοναρχία και τα ανάκτορα (το 1965), η «Άμστελ» ταυτίζεται με τη δημοκρατικότητα και ολοένα περισσότεροι πολίτες την πίνουν στην υγειά της δημοκρατίας! Φωτογραφία: Στιγμιότυπο από τη θεμελίωση της μονάδας στην Αθήνα, 1963)

Από την Αθήνα (και) στη Θεσσαλονίκη

Η εμπορική επιτυχία της νέας μπίρας δίνει το σύνθημα για επεκτάσεις. Έτσι, γεννάται η ιδέα για τη δημιουργία του δεύτερου εργοστασίου της εταιρείας, αυτή τη φορά στη Θεσσαλονίκη. Όταν ήρθα στη Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο του 1974, έχοντας προηγουμένως εργαστεί στην «Esso Pappas» και διαθέτοντας εμπειρία στο στήσιμο ενός νέου εργοστασίου», αναπολεί ο κ. Μπίλλης, «ήταν η χρυσή εποχή της βιομηχανίας στην πόλη και άρχισε να χτίζεται στη Σίνδο η νέα μονάδα. Αρχικά είχε επιλεγεί ένα οικόπεδο στη Θέρμη, το οποίο όμως κρίθηκε ακατάλληλο και πουλήθηκε για να μετακινηθούμε στη Σίνδο. Η εταιρεία ξεκίνησε με μετόχους Έλληνες του εσωτερικού και του εξωτερικού (σ.σ. τους επιχειρηματίες Χατζηβασιλείου, Χουρσόγλου και Μερκάτη).

Αργότερα, αναζητώντας τεχνογνωσία για να τη μεταφέρει στην ελληνική παραγωγή, ξεκίνησε η συνεργασία με τη Heineken, η οποία σταδιακά έγινε ο κύριος μέτοχος». Φωτογραφία: Ένα από τα πρώτα φορτηγά της εταιρίας) Δεν έχετε Άμστελ; Φεύγουμε και δεν ξαναρχόμαστε!» Έμεινα στην εταιρεία 25 χρόνια, οι εργαζόμενοι με θυμούνται, όπως λένε, σαν πατρική φυσιογνωμία. Και εκείνα τα πρώτα χρόνια της εταιρείας, τα θυμούνται, αν τους ρωτήσεις, σαν μια περίοδο πολύ δημιουργική, ήταν τα καλά χρόνια της βιομηχανίας στη Θεσσαλονίκη. Εκείνα τα χρόνια -μιλάω κυρίως για τη δεκαετία 1975 με 1985- όταν οι εργαζόμενοι της εταιρείας έβγαιναν έξω για φαγητό, όλοι παράγγελναν Άμστελ και, αν δεν υπήρχε, σηκώνονταν και έφευγαν από το μαγαζί και δεν πήγαιναν ξανά εκεί! Τέτοιο πάθος είχαν για την εταιρεία», αναπολεί ο κ. Μπίλλης και σημειώνει ότι το εργοστάσιο της Θεσσαλονίκης είχε φτάσει να απασχολεί περίπου 500 εργαζόμενους, χωρίς να συνυπολογίζονται οι εποχιακοί, που προσλαμβάνονταν το καλοκαίρι στο εμφιαλωτήριο, ώστε η εταιρεία να προλάβει τη ζήτηση μπίρας κατά τους ζεστούς θερινούς μήνες.

Ο κ. Μπίλλης περιγράφει ως ιδανικές τις σχέσεις εργοδοσίας-εργαζομένων εκείνα τα χρόνια. «Ήταν απόλαυση να συνεργάζομαι μαζί τους, ήταν στην πλειοψηφία τους νέοι, τους είδα να μεγαλώνουν, να παντρεύονται, να κάνουν οικογένειες», λέει και προσθέτει: «Οι Ολλανδοί είχαν να λένε για την ποιότητα των Ελλήνων εργαζομένων, για το πόσο καλοί ήταν στη δουλειά τους και το πόσο γρήγορα προσαρμόζονταν στις εξελίξεις και μάθαιναν τα καινούργια πράγματα». Φωτογραφία: Οι Ιδρυτές: Από δεξιά: Λεονάρδος Μερκάτης, Γεώργιος Χατζηβασιλείου και Διογένης Χούρσογλου) Έφυγα από την εταιρεία στα 70. Δεν μπορούσαν να μου ζητήσουν να καθίσω κι άλλο»; Ο ίδιος δεν αποχώρησε από την εταιρεία στην κανονική ηλικία συνταξιοδότησης, αλλά στα 70 του. «Όταν ήταν να συνταξιοδοτηθώ, κάναμε μια αναδιοργάνωση στην εταιρεία και χρειάζονταν κάποιες μετακινήσεις προσωπικού, οπότε μου ζήτησαν να καθίσω άλλα πέντε χρόνια. Δεν μπορούσαν να μου ζητήσουν να καθίσω και άλλο;», λέει γελώντας.

Όταν τον ρωτάμε πώς ένιωσε την ημέρα που έφυγε από την εταιρεία, μετά από 25 χρόνια, απαντάει: «Ήταν σαν να ήμουν σε ένα μεγάλο πάρτι και φεύγοντας αισθάνθηκα την ανάγκη να πω «περάσαμε πολύ ωραία, ευχαριστώ!’». Φωτογραφία: Μία από τις προτάσεις για την πρώτη ετικέτα της «Αμστελ»)

Η Αθηναϊκή Ζυθοποιία συμπλήρωσε φέτος μισό αιώνα διαδρομής. Οι κυριότεροι σταθμοί στην πορεία της θα μπορούσαν να συνοψιστούν ως εξής:

Το 1965 τέθηκε σε λειτουργία το πρώτο εργοστάσιο στην Αθήνα, ενώ το 1974 άνοιξε το δεύτερο, στη Θεσσαλονίκη. Το 1976 η «Amstel» έγινε η πρώτη σε πωλήσεις μπίρα στην ελληνική αγορά. Το 1981 ξεκίνησε η παραγωγή τής «Heineken» και το 1985 η επέκταση συνεχίστηκε με ένα τρίτο εργοστάσιο στην Πάτρα. Το 1993 άρχισε η εμφιάλωση του φυσικού μεταλλικού νερού «Ιόλη» στη Λαμία. Σήμερα, η Αθηναϊκή Ζυθοποιία, που έχει σε εξέλιξη μεγάλο πρόγραμμα συμβολαιακής γεωργίας με Έλληνες παραγωγούς κριθαριού, εξάγει τα προϊόντα της σε 30 χώρες, σε Ευρώπη, Αφρική και ΗΠΑ.