Πώς η μεθοδευμένη διαφημιστική εκστρατεία μπορεί να μετατρέψει ένα ισχυρότατο δηλητήριο, το φθόριο, σε στοιχείο που όλοι θέλουν να έχουν στο σώμα τους! Γιατί έγινε αυτό; Μόνο και μόνο για να μην πηγαίνει χαμένο το φθόριο που «περισσεύει» από τις βιομηχανίες αλουμινίου; Μήπως γιατί ήδη οι Ναζί εφάρμοζαν τη φθορίωση σαν μέσο χειραγώγησης της συνείδησης των κατακτημένων λαών;Ή μήπως έχουν δίκιο οι ακραίοι, που υποστηρίζουν ότι κάποιοι έχουν συμφέρον να μας μεταλλάξουν σταδιακά και η φθορίωση του νερού και πολλών άλλων ειδών εντάσσεται σε αυτά τα πλαίσια;
Ο κρυφός ρόλος της αμόλυβδης βενζίνης...
Όμως στο μαγαζί του χωριού το ποντικοφάρμακο είχε τελειώσει. Αρχίσαμε να συζητάμε για να αφήσουμε τα σχέδια για βόλτες στο βουνό και να πάμε στη Δημητσάνα ή στη Βυτίνα, αποφασισμένοι να λύσουμε το πρόβλημα των ποντικιών. Εκεί που συζητούσαμε, μια από τις παραδοσιακές γιαγιάδες των χωριών αυτών μας άκουσε και είπε να μας βοηθήσει. Η συμβουλή της, ιδιαίτερα απλή.
«Αδειάστε παιδάκια μου», μας είπε, «μια οδοντόκρεμα σε ένα πιατάκι, βάλτε μια δυο κουταλιές μαρμελάδα η μέλι για γλύκα και μυρωδιά, και ανακατέψτε τα καλά. Μετά βάλτε μισό-μισό κουταλάκι, σαν δόλωμα, στα σημεία που είδατε ποντίκια και θα ησυχάσετε από αυτά». Η συμβουλή της μας παραξένεψε, αλλά αφού δεν θα αλλάζαμε τελικά το πρόγραμμα μας, είπαμε να την εφαρμόσουμε, αν και δεν πολυπιστεύαμε στην αποτελεσματικότητα της.
Τρεις εβδομάδες αργότερα αποφασίσαμε να ξαναπάμε. Αυτή τη φορά δεν παραλείψαμε να πάρουμε και το απαραίτητο ποντικοφάρμακο, γελώντας με τη συνταγή της γιαγιάς. Όταν μπήκαμε πάλι στο σπίτι, είδαμε πως τα περισσότερα από τα κουταλάκια του μίγματος της οδοντόπαστας με το μέλι, που είχαμε βάλει σαν δολώματα, έλειπαν. Αυτό όμως που μας εντυπωσίασε περισσότερο ήταν το ότι δεν υπήρχαν καθόλου ίχνη από ποντίκια! Αυτό ήταν κάτι που με παραξένεψε και με τρόμαξε.
Γυρνώντας στην Αθήνα, άρχισα να ψάχνω το θέμα. Φανταστείτε την έκπληξη μου όταν ανακάλυψα πως, πραγματικά, κάποιες από τις φθοριούχες ενώσεις που υπάρχουν μέσα στις οδοντόκρεμες σήμερα, χρησιμοποιούνταν στις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα ως... ποντικοφάρμακα! Και ότι η ποσότητα των φθοριούχων ενώσεων που υπάρχει μέσα σε ένα συνηθισμένο σωληνάριο οδοντόκρεμας είναι αρκετή για να σκοτώσει ένα παιδί βάρους μέχρι δώδεκα περίπου κιλών αν, κατά λάθος, φαγωθεί από αυτό.
Ωστόσο, υπάρχουν πολλά ακόμα θέματα που σχετίζονται με το φθόριο, τις ενώσεις και τις χρήσεις του. Αξίζει να σημειωθεί πως τα στοιχεία που αφορούν τις μετρημένες ή τις επιτρεπτές συγκεντρώσεις φθοριούχων ενώσεων σε διάφορες τροφές ή προϊόντα οικιακής χρήσεως, προέρχονται σχεδόν αποκλειστικά από τις ΗΠΑ, καθώς δεν έγινε δυνατόν να βρεθούν τα αντίστοιχα νούμερα για την Ελλάδα ή τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης γενικότερα. Το φθόριο και οι φθοριούχες ενώσεις
Παίρνοντας το θέμα από την αρχή, ξεκινάμε από το ότι το φθόριο αποτελεί ένα από τα 92 χημικά στοιχεία που υπάρχουν στη γη και ανήκει στην οικογένεια των αλογόνων, μαζί με το χλώριο, το βρώμιο και το ιώδιο. Στη φυσική του μορφή είναι ένα αχνοκίτρινο αέριο, όμως μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί ποτέ ελεύθερο στη φύση, καθώς είναι εξαιρετικά δραστικό και ενώνεται σχεδόν άμεσα με οποιοδήποτε άλλο χημικό στοιχείο υπάρχει κοντά του. Τα δύο μόνα χημικά στοιχεία, με τα οποία μέχρι σήμερα δεν έχουν βρεθεί ενώσεις του φθορίου, είναι το Ήλιο και το Νέον.
Όλες οι ουσίες που προκύπτουν από την ένωση του φθορίου με άλλα χημικά στοιχεία, είτε οργανικές είναι αυτές είτε ανόργανες, περιγράφονται με το κοινό όνομα «φθοριούχες ενώσεις» η «φθοριούχα». Το φθόριο, με τη μορφή των διαφόρων ενώσεων του, είναι το δέκατο τρίτο σε συγκέντρωση χημικό στοιχείο στην επιφάνεια της γης. Το πιο κοινό ορυκτό που περιέχει φθόριο είναι ο αργυραδάμαντας, μια ένωση του φθορίου με ασβέστιο (CaF2), που για αιώνες χρησιμοποιούνταν στην κατεργασία των μετάλλων και που έδωσε στο φθόριο το όνομα του, από το ρήμα της Λατινικής fluo, που σημαίνει ρέω. Άλλα λιγότερο διαδεδομένα ορυκτά που περιέχουν φθόριο είναι ο κρυολίτης (NagAlFg), ο φθοριοαπατίτης (Ca5 (P04)3.F), καθώς και άλλα ορυκτά φωσφορικών αλάτων.
Μέχρι σχεδόν την εποχή του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, το φθόριο παραγόταν σε πολύ περιορισμένες ποσότητες για πειραματικούς και μόνο λόγους και ήταν ένα προϊόν που χρησιμοποιούνταν ελάχιστα. Στο διάστημα ανάμεσα στους δύο παγκόσμιους πολέμους, καθώς αυξανόταν η ζήτηση του αλουμινίου και γενικότερα η βαριά βιομηχανία, το φθόριο και οι φθοριούχες ενώσεις άρχισαν να αποτελούν σημαντικά παραπροϊόντα της βιομηχανίας, που αρχικά θεωρούνταν ως τοξικά απόβλητα και χρησιμοποιούνταν κυρίως ως ποντικοκτόνα.
Η παράγωγη του φθορίου και των προϊόντων του άρχισε να γνωρίζει ιδιαίτερη ζήτηση στο διάστημα του Β' Παγκόσμιου Πολέμου και, ιδίως, όταν ξεκίνησε το περίφημο Manhattan Project που οδήγησε τελικά στην κατασκευή της ατομικής βόμβας απο τις ΗΠΑ, καθώς χρειάζονταν τεράστιες ποσότητες φθορίου, προκειμένου να συγκεντρωθούν και να διαχωριστούν τα ισότοπα του ουρανίου και των άλλων ραδιενεργών υλικών. Αυτός, άλλωστε, είναι και ένας από τους προτεινόμενους λόγους για το γεγονός ότι η παραγωγή και η χρήση του φθορίου και των φθοριούχων προστατεύτηκε, και συνεχίζει να προστατεύεται. Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και μέχρι σήμερα, το φθόριο και οι φθοριούχες ενώσεις άρχισαν να παίζουν έναν όλο και σημαντικότερο ρόλο στη χημική, αλλά και στη φαρμακευτική βιομηχανία. Παράδειγμα, δύο ευρέως διαδεδομένα προϊόντα, οι χλωριομένοι φθοριοάνθρακες, πιο γνωστά ως φρέον ή CFCs, και το πολυτετραφθοροαιθυλένιο, πιο γνωστό ως Teflon(r).
Στοιχεία για την τοξικότητα του φθορίου
Παρά τη διάδοση του φθορίου στην επιφάνεια της γης, ποτέ μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί κάποιο στοιχείο που να το χαρακτηρίζει ως απαραίτητο θρεπτικό συστατικό για οποιονδήποτε ζωντανό οργανισμό, φυτό, ζώο ή μικρόβιο. Αντίθετα, έχει αναγνωριστεί ως ένα δηλητήριο νια το πρωτόπλασμα των κυτ έχει την ιδιότητα για συσσωρευτική δράση και που η τοξικότητα του είναι λίγο μεγαλύτερη από εκείνη του μολύβδου και λίγο μικρότερη από εκείνη του αρσενικού.Πιο συγκεκριμένα, στην πέμπτη έκδοση του εγχειριδίου Τοξικολογίας Clinical Toxicology of Commercial Products, σε μια κλίμακα από το 0 έως το 5, όπου το 4 αντιστοιχεί στο «πολύ τοξικό» και το 5 στο «εξαιρετικά τοξικό», η τοξικότητα του μολύβδου αξιολογείται στο 4, του αρσενικού στο 5 και του φθορίου ανάμεσα στο 4 και στο 5.
Τι ισχύει με τα όρια της συγκέντρωσης αυτών των τριών τοξικών ουσιών στις διάφορες τροφές και προϊόντα; Στις ΗΠΑ, τα όρια αυτά τέθηκαν από την Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος (Environmental Protection Agency, EPA), στις 7 Δεκεμβρίου του 1992, και καθορίστηκαν ως ανώτερα επιτρεπτά όρια επιμόλυνσης των διαφόρων προϊόντων (Maximum Contaminant Level, MCL). To όριο αυτό για τον μόλυβδο είναι τα 0,015 μέρη ανά εκατομμύριο (π.χ. 0,015 μικρογραμμάρια ανά γραμμάριο βάρους του προϊόντος) με στόχο τα 0,0 μέρη ανά εκατομμύριο. Για το αρσενικό λίγο μικρότερα, καθώς είναι πιο τοξικό, τα 0,010 μέρη ανά εκατομμύριο (π.χ. τα 0,010 μικρογραμμάρια, ανά γραμμάριο βάρους του προϊόντος).
Ωστόσο, για το φθόριο που έχει μια ενδιάμεση τοξικότητα, τα όρια της MLC καθορίστηκαν, παραδόξως, στα 4,0 μέρη ανά εκατομμύριο (π.χ. στα 4 μικρογραμμάρια ανά γραμμάριο βάρους του τελικού προϊόντος). Δηλαδή, 266 φορές μεγαλύτερο από το όριο για τον μόλυβδο και 400 φορές μεγαλύτερο από το όριο για το αρσενικό!
Αν αναρωτιέστε γιατί τέθηκε αυτό το τόσο αυξημένο όριο, η επίσημη απάντηση είναι πως σχετίζεται με την (υποτιθέμενη;) ιδιότητα του φθορίου να προστατεύει από την τερηδόνα των δοντιών. Και αυτό, παρά το γεγονός ότι μια σειρά από επιστημονικές μελέτες -που θα δούμε παρακάτω- έχουν δείξει πως η κατανάλωση νερού με συγκέντρωση φθορίου 4,0 μέρη ανά εκατομμύριο, είναι αρκετά πιθανό να προκαλέσει σε όσους το πίνουν μία, τουλάχιστον, πάθηση, που ονομάζεται οδοντική φθοριοχρωμάτωση,.
Ακόμα, το Institute of Medicine των ΗΠΑ (ΙΟΜ) καθόρισε το 1997 ως Αποδέκτη Ημερήσια Ποσότητα για το φθόριο τα 3,0 μιλιγραμμάρια για τις ενήλικες γυναίκες και τα 4,0 μιλιγραμμάρια για τους ενήλικους άνδρες, προκειμένου να προστατεύονται από την ανάπτυξη της τερηδόνας των δοντιών. Αντίστοιχα όρια έχουν προταθεί τόσο από την American Dental Association το 1994, όσο και από την American Dietetic Association το 2000.
Από δηλητήριο, απαραίτητο στοιχείο για την υγεία και την ομορφιά των δοντιών!
Παρόλο που τα φθοριούχα είναι γνωστά τοξικά δηλητήρια, ωστόσο επιτρέπεται να υπάρχουν στα τρόφιμα, στο νερό και σε άλλα προϊόντα καθημερινής χρήσης, με το επιχείρημα πως προστατεύουν απο τη τερηδόνα των δοντιών. Όμως, την ίδια προστασία από την τερηδόνα μπορούν να προσφέρουν και όλα τα άλλα βαριά μέταλλα όπως ο άργυρος, ο μόλυβδος και το αρσενικό, ακόμα και το ουράνιο. Γιατί το ενδιαφέρον επικεντρώθηκε ειδικά στο φθόριο και στα φθοριούχα;
Στο σημείο αυτό, έχουμε να κάνουμε με μια μοναδική ιστορία πετυχημένου marketing: Αρχικά, πώς, με την αλλαγή της δημόσιας εικόνας ενός τοξικού προϊόντος, οι βιομηχανίες προστατεύθηκαν από τις μηνύσεις που θα μπορούσαν να τους γίνουν για την απελευθέρωση του και την επιβάρυνση του περιβάλλοντος. Ακολούθως, πώς ένα τοξικό απόβλητο των βιομηχανιών σιδήρου, χαλκού, αλουμινίου και λιπασμάτων, που κανονικά θα έπρεπε να τις επιβαρύνει σημαντικά με κόστος για την αποθήκευση και αδρανοποίηση του, μετατρέπεται σε ένα προϊόν με εμπορική αξία, που η πώληση του προσφέρει ένα επιπλέον κέρδος στις βιομηχανίες αυτές...
Υπενθυμίζουμε ότι τα φθοριούχα συγκαταλέγονται ανάμεσα στα κυριότερα και πιο επικίνδυνα τοξικά βιομηχανικά απόβλητα και κανείς δεν τελείως προστατευμένος από αυτά. Μόνον στις ΗΠΑ, με βάση στοιχεία του 1989,155.000 τόνοι φθοριούχων απελευθερώνονται κάθε χρόνο στον αέρα, ενώ 500.000 τόνοι φθοριούχων μολύνουν το νερό των ποταμών, των λιμών και τη θάλασσα!
Η ιστορία των προβλημάτων με τα φθοριούχα τοξικά απόβλητα ξεκινάει το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, όταν στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ αρχίζουν να δημιουργούνται τα μεγάλα εργοστάσια επεξεργασίας μετάλλου -σιδήρου και χαλκού- τα διυλιστήρια και τα εργοστάσια λιπασμάτων. Καθώς εκείνη την εποχή δεν χρησιμοποιούνταν φίλτρα και διαδικασίες που περιορίζουν την απελευθέρωση των τοξικών συστατικών, γρήγορα δημιουργήθηκε πρόβλημα στις περιοχές που υπήρχαν τέτοια εργοστάσια. Και, δυστυχώς για τις βιομηχανίες, οι άνθρωποι που ζούσαν στις περιοχές αυτές αντέδρασαν.
Καθώς όμως ξεκίνησε ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος, οι κανονισμοί «ξεχάστηκαν», όπως «ξεχάστηκαν» και για κάποια χρόνια μετά το τέλος του, προκειμένου να επανορθωθούν οι καταστροφές που ο πόλεμος είχε επιφέρει. Αυτή η κατάσταση ανακωχής κράτησε σχεδόν μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1920.
Τότε συνέβησαν δύο γεγονότα, σχεδόν ταυτόχρονα στις δύο όχθες του Ατλαντικού. Στην Ευρώπη, το 1930 έγινε η πρώτη από τις μεγάλες οικολογικές καταστροφές που έχουν προκληθεί από τα φθοριούχα, και η οποία είχε άμεσα ανθρώπινα θύματα. Στην Meuse Valley του Βελγίου, εξακόσιοι άνθρωποι δηλητηριάστηκαν και εξήντα πέθαναν από διαρροή τοξικών φθοριούχων.
Στις ΗΠΑ, από τα μέσα της δεκαετίας του 1920, είχε παρατηρηθεί ότι τα παιδιά που ζούσαν στην περιοχή του Pittsburgh όπου βρισκόταν το εργοστάσιο παραγωγής αλουμινίου της ALCOA (Aluminum Company of America)παρουσίαζαν σε ιδιαίτερα μεγάλο ποσοστό στίγματα στο σμάλτο των μόνιμων δοντιών, αμέσως μόλις έβγαιναν αυτά. Τα στίγματα αυτά διαπιστώθηκε ότι οφείλονταν στην εναπόθεση φθορίου σε αυτά. Η πάθηση αυτή έγινε γνωστή ως φθοριοχρωμάτωση και από τότε τα στίγματα στο σμάλτο των δοντιών θεωρούνται ως ένα χαρακτηριστικό σύμπτωμα της τοξικής συσσώρευσης φθορίου στον οργανισμό.
Η ALCOA θορυβήθηκε από τη πιθανότητα των εκτεταμένων μηνύσεων και των αποζημιώσεων που θα καλούνταν πιθανώς να καταβάλει, καθώς το εργοστάσιο της απελευθέρωνε τεράστιες ποσότητες φθοριούχων. Για κάποια χρόνια το θέμα καλυπτόταν ικανοποιητικά και κανείς από τους αρμόδιους φορείς των ΗΠΑ δεν ασχολούταν με αυτό.
Ήταν τυχαίο, άραγε, το γεγονός ότι την ίδια εποχή Υπουργός Οικονομικών (US Treasurer) των ΗΠΑ ήταν ο Andrew Mellon, ένας από τους ιδρυτές και μεγαλομετόχους της ALCOA, και το ότι η Υπηρεσία Δημόσιας Υγείας των ΗΠΑ (US Public Health Service) βρίσκονταν κάτω από τον άμεσο έλεγχο του Υπουργείου Οικονομικών; Το δεδομένο πάντως είναι πως για όσα χρόνια ήταν ο Andrew Mellon υπουργός,σε καμία από τις επίσημες εκθέσεις (Public Health Reports) της US Public Health Service δεν υπήρξε καμία αναφορά για την τοξικότητα των φθοριούχων.
Η λύση στο νομικό πρόβλημα της συσχέτισης της ALCOA με την τοξική συσσώρευση φθορίου στα παιδιά που ζούσαν στην περιοχή γύρω από το εργοστάσιο της δόθηκε από την «επιστήμη». Το 1931, ο Η. V. Churchill, επικεφαλής χημικός της ALCOA, ανακοίνωσε επίσημα ότι,σύμφωνα με τα αποτελέσματα επιστημονικών μελετών,τα στίγματα στα δόντια των παιδιών οφείλονταν στο φθόριο που υπηρχε στο νερό της περιοχης και όχι στα φθοριούχα απόβλητα της εταιρίας! Η λύση αυτή προωθήθηκε έντονα και αποτυπώθηκε στον τίτλο της 31ης Μαΐου της εφημερίδας Pittsburgh Press:
«Scientist Here Finds Secret Poison Which Blackens Teeth of Children», δημιουργώντας την αίσθηση πως μόνο το φθόριο του νερού προκαλούσε τα στίγματα. Παραδόξως, ούτε τότε δεν αναρωτήθηκε κάποιος από τους αρμόδιους για τα θέματα της δημόσιας υγείας στην περιοχή του Pittsburgh, πώς βρέθηκε το φθόριο στο νερό της συγκεκριμένης περιοχής...
Ωστόσο, η επιστράτευση της «επιστήμης» για την προστασία των βιομηχανιών από τα νομικά προβλήματα και τις αποζημιώσεις σχετικά με τα φθοριούχα τοξικά απόβλητα δεν ήταν κάτι που σχεδιάστηκε και ξεκίνησε εκείνη τη στιγμή,απλώς τότε άρχισε να εφαρμόζεται. Φαίνεται πως ο βασικός σχεδιασμός είχε γίνει αρκετά χρόνια πριν.
Τα πρώτα βήματα της πραγματοποίησης του ανιχνεύονται τουλάχιστον από το 1925, οπότε και ιδρύθηκαν τόσο το Mellon Institute από τους Andrew και Richard Mellon,ιδρυτές και βασικούς μετόχους της ALCOA, όσο και το Kettering Laboratory που δημιουργήθηκε από εισφορές της ALCOA,της Ethyl Corporation,της General Electric,της DuPont, καθώς και άλλων εταιριών που αντιμετώπιζαν προβλήματα με τοξικά φθοριούχα βιομηχανικά απόβλητα. Ενδεικτικά, αναφέρεται ο ρόλος του Kettering Laboratory στη συγκάλυψη των κινδύνων από τη χρήση των CFCs και του φρέον ως ψυκτικών υγρών, ουσίες που χρειάστηκε να περάσουν χρόνια για να απαγορευτεί τελικά η χρήση τους, για λόγους προστασίας του όζοντος της ατμόσφαιρας.
Και, βέβαια, το «κόλπο» της ενοχοποίησης του φθορίου του νερού για την προστασία των βιομηχανιών από μηνύσεις για τοξικά φθοριούχα απόβλητα, δεν σταμάτησε στο Pittsburgh. Συνεχίστηκε με μια εκτεταμένη εκστρατεία marketing που αποσκοπούσε να μετατρέψει ένα δηλητήριο, το φθόριο, σε μια ουσία που όλοι θα ήθελαν να έχουν στον οργανισμό τους και, κυρίως στις ΗΠΑ, και στο νερό τους! Γιατί, αν η τροφή που τρως και το νερό που πίνεις έχουν σχετικά μεγάλες ποσότητες φθορίου, πώς μπορεί κανείς να κατηγορήσει τις βιομηχανίες ότι ευθύνονται για τη δηλητηρίαση των ανθρώπων με φθόριο;
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΣΥΝΕΧΊΖΕΤΑΙ
0 comments
Δημοσίευση σχολίου